Ииршишнивп ■l/fl w eb-dizflyn ■

& Ж Ш
1
m
m
у;'боЬк: 
j  O'REILLY H TM L 
Reference
*>
' ]
Т ф
M l
Шщ
__View.
i.FFi  Щ1
Welcome to the Reference panel. This 
panel provides reference information for 
H T M L  JavaScript, and C S S .
P o rm a t 
j 
N one 
Link
> 1  lO efault F o n t 
y j   Size J  N one, 
m
Ж"1  I«g« Г-
•  R e fe re n c e  butto n  o n  th e Toolbar
•  Help >  R eference (Shift*Ft)
•  Window > R eference
Dynamic HTML: The Definitive 
R eference, written and copyrighted by 
Dannu Goodman J s  the.sourseof....
^•fp 
жмгА
8.1-rasm.
  D astur oynasining tashqi  ko‘rinishi.
ishlashi,  dasturiy  mahsulotlarni  interfeyslarining  qulayligi  asosida 
to ‘g'ri  tashkil  qilingan.  Dreamweaver  paketi  formatlash  va  tahrir- 
lashning deyarli barcha asosiy buyruqlari  uchun  amalga oshirishning 
bir  necha  xil  usullarini  taklif  etadi.  Keng  formatli  ekranlarning 
egalari  b a rc h a   b u y ru q la rn i  p a litra la r  va  p a n e lla r   y o rd a m id a  
bajarishlari  m um k in.  B undan  m a h ru m   foydalanuvchilarga  esa 
dastur  menyu  qatori  buyruqlarini  va  klaviatura  tugm alari  kombi- 
natsiyalaridan  foydalanishadi.

---

Hujjat  oynasi
Hujjat  oynasi  —  bu  g iperm atnli  h u jjatlar  yaratiladigan  ish 
maydoni  hisoblanadi  (8.2-rasm).  U  H T M L  sahifasi o‘z ichiga olgan 
matnlar,  rasmlar, jadvallar,  shakllar va boshqa  obyektlarni saqlaydi. 
D ream w eaver,  W YSIW YG  sinfiga  kiruvchi  tahrirlagich  dastur 
hisoblanadi.
Bu  uzun  atam a  inglizcha  «What  you  see  is  what  you  get»  (siz 
nim an i  k o ‘rayotgan  bo'lsangiz  shuni  olasiz)  iborasining  bosh 
harflaridan  tuzilgan.  Bu  narsa  H T M L   sahifasining  hujjat  oynasida 
aks  ettirilishi  uning  yanada  ommaviyroq  ko‘rib  chiqish  dasturlari
-   Microsoft  Internet  Explorer va  N etscape  Navigator brauzerlarida 
ifodalanishidan  uncha  farq  qilmasligini  bildiradi.  H T M L   kodlari 
bilan  to ‘g ‘ridan-to‘g‘ri  ishlash  yuqori professionallik  hisoblanishiga 
qaramay,  hatto  eng  tajribali  WEB  -dizayner  ham  grafik  interfeys 
va  WYSIWYG  rejimida  hujjat  yaratishda  beradigan  qulayliklardan 
voz  kecha  olmavdi.
Untitled Document (Untitled-1) - Dreamweaver
Edit  View  Insert 
Modify  Text  Commands  Site  Window  Help
m
m
TiUe.f
Unfilled Documenl
i t .   © .  i-О 

  i l .   i
< b ody>
;44? x 90 -  [iK /1   sec 
&
  J]  Л )
8.2-rasm.
  H ujjat oynasi.
Tanlab  olingan  parametrlarni  o ‘rnatishdan  kelib  chiqib  yangi 
hujjat  dasturning  alohida  oynasiga joylashtiriladi  yoki joriy  oynada 
avval  ochilgan  hujjat  o ‘rnini  egallaydi.  Bunday  ish  rejimida  dastur 
oynasi  va  hujjat  oynasi  orasida  deyarli  farq  yo‘q.  Shuning  uchun 
ham   biz  kelgusida  bu  nomlarni  sinonim lar  sifatida  ishlatamiz.
Ish  rejimlari
WYSIWYG  rejimida  gipermatnli  hujjat  yaratish  oddiy  m atn 
muharriri  bilan  ishlashdan  ko‘p  farq  qilmaydi.
196

---

M atnni  kiritish va  form atlashning bazaviv amallari,  obyektlarni 
jo y la sh tirish   b u y ru q la ri,  navigatsiya  va  ta n la sh   te x n ik asin in g  
barcha  am allari  D ream w eav er  dasturida  so ‘nggi  bir  n e c h a   yil 
davom ida  vizual  m u h itd a  ustunlik  qilish  usulida  amalga  oshirib 
kelinm oqda.  Foydalanuvchi  loyihalash  yechim larini  H T M L   tili 
vo sitalari  to m o n id a n   q a n d a y   y o i g a   q o ‘yi 1 ishi  h a q id a   o ‘ylab 
o ‘tirm asdan  tahrirlash  va  form atlashning  odatdagi  vositalaridan 
foydalanib ishlashi  m um kin.  Dreamweaver paketi  dastlabki  matnni 
av tom atik  ravishda  y a ra ta d i,  u n d a   hujjatning  m a ’lum ot  bilan 
toidirilishi va  ro'yxatga olinishi  bilan gipermatnni  belgilash  tilining 
kodlari  yoziladi.
Y aratu v ch a n lik   ish in in g   k atta  qism i  W Y SIW Y G   rejim id a 
bajarilishi  mumkinligiga qaramay ba’zan  to‘glridan-to‘g‘ri  kodlashga 
murojaat  qilishga  to ‘g‘ri  keladi.  Buning  bir  nechta  sababi  bor. 
Asosan,  bu  belgilash  kodlarini  juda  ehtiyotkorlik  bilan  sozlash 
zarurligidir.
Bundan  tashqari,  H T M L   tili  standartida  yuzdan  ortiq  deskrip- 
torlar  haqida  eslatib  o'tiladi,  ularning  har  biri  bir  nechta  atributlar 
va modifikatorlarga ega b o iish i  mumkin.  Gipermatnli belgilashning 
eng  ko‘p  talab  qilinadigan  vositalari  Dreamweaver tizimi  interfeysi 
doirasida  joylashtirilgan.
D ream w eaver  d astu rin in g   h am m a  versiyalari,  birinchisidan 
boshlab,  foydalanuvchiga  belgilash  kodlarini  t o ‘g ‘ridan-to*g‘ri 
tahrirlash  im konini  beradi.  Bu  ish  uchun  qanday  vositalar  q o i l a -  
niladi?
Birinchidan,  bu  maxsus  ichiga  qurilgan  Code  Inspector  (kodlar 
inspektori) tahrirlagich b o iib , u  Dreamweaver dasturini eng birinchi 
versiyalarida  ham   mavjud  b o iib ,  oxirgi  versiyalarda  vaqt  davomida 
faqatgina  dizayniga  o'zgartirishlar  kiritildi.  Ikkinchidan,  foydala­
nuvchi  H T M L   tiliga  tashqi  tahrirlagichlarni  ulash  imkoniyatiga 
ega.  Turli  dasturlar:  universal  vazifali  (masalan,  Bloknot)  oddiy 
m atn tahrirlagichlaridan boshlab, to murakkab giperm atnli  hujjatlar 
bilan  ishlashga  m o ijallan g an   (Allaire  H om e  Stile)  yuqori  darajali 
dastur  vositalarigacha  bu  rolni  bajarishi  mum kin.  D asturning  MX 
versiyasida juda  qulay  yangilik  —  hujjat oynasining  ish  rejimi paydo 
bolladi.  Hujjat oynasi uchta rejim yoki ko‘rinishlardan birida b o iish i 
m um kin  (8.3-rasm)
197

---

Ж  9 Л  0
 
с ь ч а ь
B '6p0y'3'5 p g 4 F 'O1Tr> < l> < F U I> l  I 
U U L U H » " g U U U l l l J U  
*у!ОПГ.>у|,><гин 
с п и с о к  б р о у з е р о в )  и л и   к о м а н д у   < / f c O N T x F O N T  C O L O R »  "#000000H> t 
ц
 
(П р а в к а  < / F O N T x l x F O N T  C O L O R - “#OCIOOOO">>  < / f o n t x / ! x F O N T  F /
В   лю б о м   с л у ч а е   н а  э к р а н е   п о я в и т с я  д и а л о г о в о е   о к н о   < / F O N T x F O h  
; 
( Н а с т р о ф и )    
<р>
<Р>
< p > < F O N T  F A C E - " T i m e s   N e w  R o m a n "  C O L O R * "# 0 0 0 0 0 0 "> B b in o n H H Te   вс 
в  э т о м  д и а л о г о в о м  о к н е   и   в в е д и т е   их в  д е й с т в и е   щ е лчко м   н а  к н о п к  
;
Belgilash  rejimidagi  hujjat  oynasi  Code  and  View  (belgilash  va 
rejalashtirish  rejimi).  Bu  aralash  rcjim  bo‘lib,  unda  hujjat  oynasi 
ikkita  qismga  bo‘linadi.
Bir  qismda  gipermatnli  belgilash  kodlari  aks  etadi,  boshqasida 
dastur  sahifani  barcha  obyektlar  va  formatlash  atributlari  bilan 
rejalashtirishni  ko‘rsatadi.  8,4-rasmda bo‘sh sahifali ajratilgan hujjat 
oynasi  ko‘rsatilgan.
Ish  rejimini  o'zgartirishning  bir  necha  usuli  bor.  Birinchidan, 
bu  menyu  qatori  buyruqlari:  View  >  Code,  View  —  Design,  View
-   Code  and  Design.  Ikkinchidan,  uskunalar panelida  bir rejimdan 
boshqasiga  tez  o*tish  imkonini  beruvchi  tugmalar bor.  Va  nihoyat, 
Ctrl  +   Tab  tugm alar  kombinatsiyasi  yordam ida  rejalashtirish 
rejimidan  belgilash  rejimiga  va  aksincha,  yoki  ajratilgan  oynaning 
bir  qismidan  boshqasiga  o ‘tish  mumkin.
Ajratilgan  hujjat  oynasi  qismlarining  o ‘lchamlarini  o ‘zgartirish 
mumkin.  Buning  uchun  ko‘rsatkich  yordamida  ajratuvchi  chiziqni 
ko'chirish  kerak  b o ‘ladi.  Oxirgi  paytlarda  dasturchilar  orasida 
«dastlabki  matn»  atamasi  paydo  bo‘ldi.  Yuqori  saviyali  dasturlash 
tilida  yozilgan  dastur  ishlab  chiqishning  dastlabki  bosqichlarida 
shunday  deb  ataladi.  Bu  atama  gipermatnli  hujjatning  kodli  qismi