Ииршишнивп ■l/fl w eb-dizflyn ■

1.4.  Rastrli  tasvirlar  va  ularning  asosiy
 
xarakteristikalari
Rastr 
—  bu juda  kichik  yuzaga  ega  b o ‘lgan  geometrik  figuralar 
(piksellardan),  masalan  kvadratchalardan  tuzilgan  matritsa.  H ar 
bir  piksel  o ‘z  rangiga  ega  b o ‘lishi  m um kin.  Turli  ranglarga  ega 
boMgan rastrlar to'plam i tasvirni  tashkil  etadi. Tasvir ko‘rsatilayotgan 
sirtda  piksellarning  joylashishiga  n isb atan   rastrlar  turli  tiplarga 
b o iin a d i:  kvadrat,  to 1 it  burchak,  doira  va  shu  kabilar.  Piksellar 
joylashishini  tasvirlash  u c h u n   turli  xil  k o o rd in a ta   tizim laridan 
foydalaniladi.  Bu  tizimlarning  ham m asi  uchun  um um iy  b o ‘lgan 
xossa,  ularda  piksel  koordinatalarining  diskret  qiym atlar  qatoridan 
(butun  son  bo'lmasligi  m um kin)  tashkil  topgandir.  K o ‘p  hollarda 
butun  sonlar  koordinatasidan  foydalaniladi.  Bunda  piksellarning 
b o sh lan g ‘ich  koordinatasi  c h a p   to m o n d a g i  yuqori  b u rc h a k d a n  
boshlanadi.
Rastrning  geometrik  xarakteristikalari  quyidagilardan  iborat:
—  ruxsat  berilgan  xatolik;
—  o ‘lcham;
—  piksel  shakli.
15

---

Rastrda  ruxsat  berilgan  xatolik
  o ‘zaro  q o 'sh n i  (y o n m a -y o n ) 
joylashgan  pikseilar  orasidagi  masofa  bilan  xarakterlanadi.  Ruxsat 
berilgan xatolik bir birlik uzunlikdagi pikseilar soni bilan o ‘lchanadi. 
Eng ko‘p  tarqalgan  o ‘lchov birligi  bo‘lib, 
dpi 
(dots per inch)  xizmat 
qiladi.  U  bir  dyuym   (дю йм)  (25,4  m m )  uzunlikdagi  pikseilar soni.
Rastrning o ‘lchami,  odatda, gorizontal va vertikal  o'qlar bo'yicha 
joylashgan  pikseilar  soni  bilan  aniqlanadi.  Shuni  ta ’kidlab  aytish 
m um kinki,  har  ikki  o ‘qlar  uchun  bir  xil  qadamli  (ya’ni,  dpiX  =  
dpiY)  rastr  k o m p y u ter  grafikasi  uchun  ju d a   qulay.  Bu  ayniqsa 
grafik  obyektlarni  chiqarish  algoritmlari  uchun  qulay.  Aks  holda 
m uam m o  paydo  bo ‘ladi.
Rastr piksellarining shakli tasvirni  chiqarish  qurilmasining xusu- 
siyatlari  bilan  aniqlanadi.  Masalan,  pikseilar  quyidagi  shakllarda 
b o lish i  mumkin:
1.  K vadrat  (yoki  to 'g 'r i   to 'r tb u r c h a k   shaklidagi  pikseilar). 
U la r o l c h a m i   b o 'y ic h a   rastr qadam iga  te n g   (suyuq  kristalli  disp- 
leyda).
2.  D oira  shaklidagi  pikseilar.  U la r  o i c h a m i   b o ‘yicha  rastr 
qadamiga  teng  bo4masligi  m um kin  (printerlar).
Ranglar  soni
  (ran g   chuqurligi)  h a m   rastrn in g   eng  m u h im  
xarakteristikalaridan  biri.  Ranglar  soni  faqat  rastrli  tasvir  uchun 
emas.  Balki  har  qanday  tasvir  u ch u n   h a m   m uhim   xarakteristika 
hisoblanadi.