Xasanov Komiljon im-90 20-variant Savol

---

Xasanov Komiljon  

IM-90 

20-variant 

Savol: 

 

1. Tarif tizimi, Ish haqini bazaviy va eng kammiqdori 

2. Ishlab  chiqarish  xarajatlarining  mazmuni,  tarkibi  va 

turlari 

3. Mehnat shartnomalari 

 

Javob: 

 

1.

 

Tarif tizimi - bajarilgan ishlarning murakkabligi, mehnat 

sharoitlari, intensivligi va tabiatidagi farqlarga asoslanib, ish 

haqining farqlanishini ta'minlaydigan normalar va 

standartlar to'plami.  

  Tarif tizimining asosiy elementlariga quyidagilar kiradi: tariflar, 

tarif stavkalari, tariflar va malaka ma'lumotnomalari, rasmiy ish 

haqi, tarif qo'llanmalari xodimlarning lavozimlari, tarif stavkalari 

ustama haqlari, tuman koeffitsientlari ish haqiga. 

  Tariflar paneli - har bir toifadagi tarif stavkasi birinchisidan 

necha marta yuqori ekanligini ko'rsatadigan har birining o'ziga 

tarif koeffitsienti berilgan toifalar shkalasi. Birinchi toifadagi tarif 

koeffitsienti biriga teng. Kategoriyalar soni va tegishli tarif 

koeffitsientlarining qiymatlari aniqlanadi jamoaviy 

shartnomakorxonada tuzilgan. 

  Tarif stavkasi- ichida ifodalangan pul shakli mutlaq o'lcham vaqt 

birligiga ish haqi. Tarif ko'lami asosida va tarif stavkasi birinchi 

toifa, har bir keyingi toifadagi tarif stavkalari hisoblanadi. Birinchi 

toifadagi tarif stavkasi korxonaning jamoaviy shartnomasi bilan 

belgilanadi va bir tomondan, unga bog'liqdir moliyaviy 

imkoniyatlar, ikkinchidan - aks ettirilgan mehnatga haq to'lash 

---

shartlaridan tarmoq kelishuvi... Shu bilan birga, u qonunchilik 

jihatdan pastroq bo'lmasligi kerak belgilangan daraja eng kam ish 

haqi. 

  Tarif va malaka ma'lumotnomalari - bular yordamida mehnat va 

ishchi toifasi o'rnatiladigan me'yoriy hujjatlar. Ularda har bir 

mutaxassislik bo'yicha har bir toifadagi ishchi nimani nazariy 

bilishi va amalda nimani bilishi kerakligi to'g'risida ma'lumotlar 

mavjud. Ushbu ma'lumotnomalar uchta bo'limdan iborat: "Ish 

ta'rifi", "Bilish kerak" va "Ish namunalari". Hozirgi vaqtda tariflar 

va malaka ma'lumotnomalari tavsiya etuvchi xarakterga ega va 

faqat ulardan foydalanadigan korxona uchun normativ byudjet 

tashkilotlari yagona tarif stavkasi (ETS) joriy etildi. UTS 

ishchilarning tarif stavkalarini farqlash uchun tarif o'lchovlari 

printsipi asosida qurilgan. Bu ishchilar uchun ham, barcha 

toifadagi xodimlar uchun ham toifadagi ish haqi stavkalari va 

rasmiy ish haqlarini belgilash bilan birma-bir to'lash tizimidir. 

Tarmoq 18 bitni o'z ichiga oladi. Ish haqi toifalarini toifalar 

bo'yicha farqlash UTSda bajarilgan ishlarning murakkabligi va 

ishchilarning malakasi asosida amalga oshiriladi. ETSdagi barcha 

kasblar va lavozimlar bajarilgan ishlarning umumiyligi bo'yicha 

guruhlangan. Tarmoqning dastlabki sakkizta raqami hisob-kitob 

ishchilari uchun mo'ljallangan. Yuqori malakali ishchilarga ish 

haqi 9-12 darajaga qarab to'lanadi. Qolgan ishchilar - 

xizmatchilar, mutaxassislar, menejerlar - 2 dan 18 toifagacha haq 

olinadi. 

  Ish haqi tizimi -turli xil to'plamdir normativ materiallar, bu bilan 

daraja o'rnatilgan ish haqi korxonadagi ishchilar, ishchilarning 

malakasiga, mehnat sharoitlariga, korxonalarning geografik 

joylashuviga va boshqa sanoat xususiyatlariga bog'liq. Bu kafolat 

berish uchun mo'ljallangan davlat ko'magi ko'payish ishchi kuchi; 

xodimlarning ish haqini ularning malakasi, murakkabligi, 

bajarilgan ishning javobgarligiga qarab farqlash, o'z hissasini 

qo'shgan xodimlar uchun ish haqi bo'yicha imtiyozlar yaratish 

---

ilmiy-texnik taraqqiyot, tadbirkorlikni rivojlantirish, mehnat va 

ishlab chiqarishni tashkil etishning progressiv shakllarini joriy 

etish. 

  Hozirda eng kam oylik ish haqi 

–

 822 

000 so’mga, baz

aviy 

hisoblash miqdori 270 

000 so’m etib belgilandi.