Alisher navoiy nomidagi samarqand

 

I.P.Pavlov ta'limotining xalq xo’jaligidagi ahamiyati. 

 

Itlarda shartli reflekslar I.P.Pavlov aniqlagan qanday qonuniyatga muvofiq hosil 

bo’lsa,  har  xil  turdagi  qishloq  xo’jalik  hayvonlarida  shartli  reflekslar  ham  shu 

qonuniyatlarga muvofiq hosil bo’lishi isbotlangan. Otlar, qoramollar va chuchqalarda 

shartli  reflekslarning  hatto  tezroq  hosil  bo’lishi  va  uzoqroq  saqlanishi  aniqlangan. 

Qishloq  xo’jalik  hayvonlarida  ham  hayot  uchun  zarur  shartli  reflekslar  hayotining 

dastlabki kunlaridan boshlaboq, hosil bo’la boshlaydi. Bora-bora katta yarim sharlar 

po’stlog’i  belgili  andaza  bilan  ishlay  boshlaydi  va  ma'lum  dinamik  stereotip  hosil 

bo’ladi, hayvon kundalik tartibga o’rganadi. I.P.Pavlovning oliy asab faoliyati haqida 

yaratgan ta'limoti chorvachilikda katta ahamiyatga ega. Oliy asab faoliyati qonuniyati 

bilib  olinsa,  hayvonlarni  yaxshi  parvarishlash,  ular  bilan  to’g’ri  muomala  qilish, 

ulardan  samarali  foydalanishga  to’laroq  imkoniyat  yaratiladi.  Oliy  asab  faoliyati 

tiplarining o’ziga xos xususiyatlarini bilib olib, tegishli dinamik stereotip hosil qilish, 

---

chorvachilikda  naqadar  katta  ahamiyatga  ega  ekanligini  yuqorida  aytib  o’tdik. 

Hayvonlarda  ma'lum  tartibdagi  shartli  reflekslarni  hosil  qilish  yo’li  bilan  ularni 

parvarish  qilish,  ishini  osonlashtirish  mumkin.  Masalan,  hayvonlarga  yem  berishda 

ularni  bir  joyda  tuplash  uchun  ma'lum  bir  shartli  ta'sirotga  (hushtak,  qo’ng’iroq 

chalish  va  boshqalar)  javoban  paydo  qilingan  shartli  refleksdan  foydalansa  bo’ladi. 

Shunda  birgina  shartli  ta'sirotning  o’zi  hayvonlarni  o’rgatilgan  joyiga  yig’ilishiga 

sabab  bo’laveradi.  Bunday  shartli  reflekslarni  vaqtga  nisbatan  ham  hosil  qilish 

mumkin. Laktatsiya davrida hayvonlarni sogishga nisbatan ijobiy shartli refleks hosil 

qilish  sut  ajralishining  kuchayishini  va  hayvonning  sut  mahsuldorligini  ortishiga 

ijobiy ta'sir ko’rsatadi.