2 лаборатория иши

BIOS  (doimiy  xotira)

  — 

Rentium  tipidagi  kompyuterlarda  mavjud  bo’lib, 

ulardagi 

ma`lumotlar 

mikrosxema 

tayyorlanayotganda 

yoziladi. 

Bu 

ma`lumotlardan  keyinchalik  kompyuter  ishlayotganda  faqat  o’qish  uchun 

foydalaniladi. 

BIOS  -  bu  termin  bazali  kiritish  -  chiqarish  sistemalarisining  asosidir.  BIOS 

dastur  va  apparat  simlari  o’rtasidagi  bog’lovchi  hisoblanadi.  Bazali  kiritish  - 

chiqarish  cistemalarining asosi, bu kombinatsiyalash BIOS lar va qiymatlar uchun 

yuklanadigan  drayverlardir.  BIOS  ning  bir    qismi  tizim  platadagi  mikrosxemaga 

joylashadi  va  u  Firm  Ware  deb  nomlanadi  (aynan  mana  shu  mikrosxema 

foydalanuvchi BIOS ni kompyuterdan  apparat  qismiga o’tkazadi).  

Operatsion    sistema  o’z  o’rnida  BIOS  orqali  apparat  taminotiga  murojaat 

qiladi. Bu bog’lanish drayver qurilmalar ko’rinishida amalga oshiriladi.  

Foydalanuvchi  dastur  va  apparat  qismlarini  farqlay  olmaydi.  Buni  yuqori 

darajadagi komponentlar sistemasi orqali tushuntirish mumkin. To’liq ma`lumotni 

bizga  BIOS  tushunchasi  beradi.  Doimiy  xotira  kompyuter  vositalarini  tekshirish, 

operatsion sistema (OS, misol uchun Windows) ni yuklanishini amalga oshirish va 

kompyuter qurilmalariga xizmat ko’rsatuvchi ichki (baza) funktsiyalarini bajaradi. 

Bu  funktsiyalarning  asosiy  qismini  kiritish-chiqarish  xizmatidagi  dasturlar  tashkil 

---

 

5 

etgani  uchun  mazkur  dasturni  BIOS  (Basic  Input  Output  System  yoki  bazali 

kiritish-chikarish 

sistemasi) 

deyiladi. 

BIOS 

da 

shuningdek  kompyuter 

konfiguratsiyasini  sozlovchi  SETUP  dasturi  ham  joylashgan  bo’ladi.  Bu  dastur 

qurilmalarning  ba`zi  bir  xarakteristikalarini  o’rnatish  (videokontroller,  qattik  disk 

va  disk  yurituvchi  qurilma,  undan  tashqari  parollar  o’rnatish  va  boshqalar)  ga 

xizmat  qiladi.  Bu  dastur    ishlashini,  kompyuterni  har  safar  yuklashda  va  qayta 

yuklashlarda ko’rish mumkin. 

BIOS

  dastur  va  apparat  qismlari  sistemasi  o’rtasida  «oraliq  qatlamni»  hosil 

qiladi. Ko’pchilik foydalanuvchilar BIOS ostida drayver uskunalarini tushunishadi. 

Kiritish  –  chiqarish  sistemasi  –  bu  BIOS  ning  kombinatsiyasi,  shuningdek 

yuklanadigan  drayverlar  tuzilishi  sistemali  platadagi  mikrosxemada  saqlanuvchi 

BIOS ning bir qismi 

firvare

 - deb ataladi. 

Operatsion  sistema  modullari  o’z  navbatida 

BIOS 

ning  kengaytirilgan 

modulli  hisoblanadi  va  shu  orqali  apparat  ta`minotiga  murojat  qiladi.  Bu  aloqa 

drayver dastur ko’rinishida bo’lib, har bir operatsion sistema (

DOS, Windows 9X, 

Windows  NT,  Windows  2000/OS/2,  Linux

)  o’z  drayveriga  ega  bo’ladi. 

BIOS 

ga 

turli  qurilmalar  o’rnatilganda,  standart  interfeysni      operatsion  sistemalarga 

ta`minlaydi. 

BIOS ning CMOS dan farqi: BIOS dan tashqari CMOS apparat vositalarini 

boshqarish  bo’limi  (ichida  joylashgan)  mavjud  bo’lib,  tizim  platalariga  CMOS 

xotira  dastur  ta`minoti  yozilgan.  BIOS  yoki 

R

R

O

O

M

M  BIOS  nomli  mikrosxema 

mavjud. Bu mikrosxemaga sistemani boshlang’ich yuklash va qurilma drayverlari 

mavjud  bo’ladi.  Bundan  tashqari  test  protsedurasi  va  tizim  konfiguratsiyasi 

bo’ladi.  Bu  parametrlarni  saqlovchi  va  batariyadan  zaryadlovchi  CMOS  xotira 

ba`zi  hollarda 

N

N

V

V

 

 

R

R

A

A

M

M  deb  ataladi.  Shunday  qilib,  BIOS  bir  yoki  bir  nechta 

mikrosxemalarga  dastur  yuklovchilarini  saqlaydi.  Bu  dasturlar  kompyuter  ishga 

tayyor  bo’lgandan  toki  ishni  tugatgunga  qadar  bajariladi.  Bular  ko’p  hollarda 

BIOS