Botanika indd

66
59-rasm.

---

yod
eritmasi
60-rasm.
 Barglarda kraxmal hosil bo‘lishini ifodalovchi tajriba
Xlorofill  donachalari  ishtirokida  hosil  bo‘lgan  organik 
moddalar  suvda  eriydi.  Ular  barg  eti  hujayralaridan  tomir- 
laming  elaksimon  naylariga  o‘tadi  va  ular  orqali  hamma 
organlarga -  gul, urug‘, meva va ildizga tarqaladi.  0 ‘simlik 
organlarining hujayralari shu organik moddalardan oziqlana- 
di.  Ortiqcha organik moddalar urug‘,  meva,  ildiz va boshqa 
organlarning  g‘amlovchi to‘qimalarida to‘planadi.
0 ‘simliklarga  yorug‘lik,  harorat,  suv,  mineral  tuzlar 
va  karbonat  angidrid  gazi  qancha  yetarli  bo‘Isa,  orga- 
nik  moddalar  shuncha  ko‘p  hosil  bo‘ladi.  Ularda  orga­
nik  moddalar  qancha  ko‘p  bo‘lsa,  hosili  shuncha  mo‘l 
bo‘ladi.  0 ‘simliklardagi  mazkur  qonuniyatga  amal  qilin- 
sa,  ulardan  yuqori  hosil  olish  mumkin.  Ana  shuni  yaxshi 
bilgan  dehqonlar issiqxonalarda zarur  sharoitni  sun’iy ra- 
vishda  yaratib,  yuqori  hosil  yetishtirmoqdalar.  Hatto  qish 
oylarida ham issiqxonalarda  elektr nuri orqali qo‘shimcha 
yorug‘lik,  harorat  va mineral  tuzlar berib,  sabzavot,  poliz 
ekinlari  va  har  xil  gullami  o‘stirmoqdalar.  Demak,  har 
qanday  o‘simlikni  ekkanda iming  yorug‘likka bo‘lgan  ta- 
labini  inobatga  olish  zarur.
67

---

©
1.  Fotosintez  nima?
2.  Organik moddalar hosil  bo‘lishi jarayonida nimalar  ishtirok 
etadi?
3. Fotosintez jarayonida barglarda qanday gaz o‘zlashtiriladi va 
qanday  gaz  ajralib  chiqadi?
4.  0 ‘simliklar hayotida yorug‘lik  qanday  ahamiyatga  ega?
Ф
1. Qorong‘i joyda ikki-uch kun saqlangan o‘simlik bargini va 
yorug‘da  o‘sib  turgan  o‘simlikning  usti  bir parcha  qora  qog‘oz 
bilan berkitilgan bargini oling. Ulami spirtga solib, rangsizlanti- 
ring.  Rangsizlantirilgan barglami suv bilan yuvib,  likopchalarga 
qo‘ying  va  ustiga  yod  eritmasidan  tomizing  (60-rasm).  Ochiq 
barglar  va  usti  qora  qog‘oz  bilan  berkitilgan  bargning  qismla- 
ri  qanday  rangga  kirishini  diqqat  bilan  kuzating.  Bu tajribadan 
xulosa  chiqaring.
2. 
Barglarda faqat yorug‘lik ta’sirida kraxmal hosil bo'lishini 
ifodalovchi  tajribani  so‘zlab  bering.