Botanika indd

D
A.  1  -  ulotriks  hujayralari;
B. 
Ulotriksning jinssiz  ko‘payishi: 
i   zoosporalar; 
2
-yosh ulotriks.
82-rasm.
 
Ulotriks
D. 
Ulotriksning jinsiy ko‘payishi: 
1 -
 izogametalar; 
2 -
 izoga- 
metalaming  qo‘shilishi;  3-zigota; 
4-yosh ulotrikslar.
7-Biologiya,  6.
97

---

Ulotriks  jinssiz  va  jinsiy  yo‘l  bilan  ko‘payadi.  Jinssiz 
ko‘payishida  ulotriks  hujayrasi  4  yoki  8  ta  hujayrachalarga 
bo‘linadi.  Yosh  hujayrachalar  ona  hujayra  qobig‘ini  yorib, 
suvga  chiqadi.  Ular  4  dona  xivchini  yordamida  suvda  suza 
boshlaydi.  Bu hujayralar 
zoosporalar 
deb  ataladi.
Oradan  bir  qancha  vaqt  o‘tgach,  zoosporalar  harakatdan 
to‘xtab,  suv  tagidagi  narsalarga  yopishadi  va  ko‘ndalangiga 
ikkiga bo‘linadi. Pastki qismida rizoid hosil bo‘ladi; ustki qis­
mi  esa  xromatoforli  bo‘lib,  suvo‘tning  vegetativ  hujayrasini 
hosil  qiladi.  Vegetativ  hujayraning  o‘sib,  ko‘p  marta  ko‘n- 
dalangiga bo‘linishi  natijasida ulotriksning  ipi hosil bo‘ladi.
Ulotriksning  jinsiy  kocpayishida  teng  kattalikdagi  ikki 
xivchinli  izogametalar  hosil  bo‘ladi.  Ular  suvda  suzib 
yuradi, bir-birlari bilan juft-juft bo‘lib qo‘shilib, zigota hosil 
qiladi.  Zigota qalin po‘st bilan qoplanadi va tinim davri  tu- 
gagach to‘rtta hujayraga bo‘linadi.  To‘rtta hujayraning ham- 
masi  o‘sib,  ulotriksning yangi  ipiga aylanadi.
Hovuzlarda,  zovurlarda va  sekin oqadigan  suvlarda ko‘p 
uchraydigan  suvo‘tlardan yana biri 
spirogiradk
  (83-rasm).
Spirogira  iplari  shoxlanmagan  va  yirik  silindrsimon  hu­
jayralardan tuzilgan bo‘lib,  hech  narsaga yopishmay,  suvda 
erkin holda qalqib turadi.
0 ‘zbekistonning  daryo,  ko‘l  va  suv  omborlarida  yashil 
suvoctlardan  kladoforani  ko‘p  uchratish  mumkin.  U  yirik, 
tallomi shoxlangan suvo‘t, uning bo‘yi ba’zan  1  m ga yetadi.
Ariq,  hovuz,  ko‘l  va  sholipoyalarda  keng  tarqalgan 
begona  o‘t  -  
xara 
ham  ko‘p  hujayrali  suvo‘tlar  qato-
riga  kiradi.  Uning  bo‘yi
30-60  sm  uzunlikdagi  ser- 
shox  o‘simlik.
0 ‘zbekistondagi  suvo‘t- 
lami  o‘rganishda  0 ‘zbe-
83-rasm.