1-amaliy mashgulot. Metrologiyaning asosiy aksiomalari va postulatlari

Metrologiyaning asosiy postulatlari 

Ushbu mavzuni ko‘rib chiqishdan oldin birgalikda oddiygina bir tajriba qilib 

ko‘ramiz: 

Bir  dona  chiroyli  olma  olamiz  (haqiqiy,  iste’mol  qilinadigan  olma).  Uni 

biror  bir  tarozida,  masalan  savdo  do‘konlaridagi  o‘lchash  tarozisida  tortib 

ko‘ramiz. Aytaylik massasi 74 g chiqdi. So‘ngra uni kattaroq, masalan qoplangan 

mahsulotlarni  tortadigan  erga  qo‘yiladigan  tarozida  o‘lchab  ko‘ramiz.  Endi  olgan 

qiymatimiz  75  g.  Keyin  xuddi  shu  olmani  yuk  avtomobillarining  massasini  (10 

tonnagacha)  o‘lchaydigan  katta  tarozida  o‘lchaymiz.  Bu  tarozi  olmaning  massasi 

yo‘q  deb  uning  og‘irligini  sezmaydi.  Endi  oxirgi  tajriba,  olmani  bir  necha 

bo‘laklarga  bo‘lib,  laboratoriya  tarozisida  har  bir  bo‘lakni  tortamiz  va  yakuniy 

natijani hisoblaymiz. Olingan qiymatimiz quyidagicha bo‘lishi mumkin - 74,3718 

g. Qaranga, to‘rt xil o‘lchash vositasida to‘rt xil qiymat oldik. 

Xo‘sh, qaysi bir qiymatni haqiqiy deb olishimiz mumkin. Aslida, olmaning 

massasi qanday? Albatta, tajribada ko‘rilayotgan olmaning aynan olingan qiymati 

mavjud. Bu qiymatni biz 

chinakam 

qiymat deb ataymiz. 

CHinakam  qiymat  kattalikni  miqdor  jihatdan  har  tomonlama,  bekami-ko‘st 

va butkul tavsiflaydigan qiymat hisoblanadi. Ammo, uni aniq o‘lchash imkoniyati 

mavjud emas. SHuni ko‘rib chiqamiz: 

Xullas,  kattalikning  chinakam  qiymatini  o‘lchab  bo‘lmaydi.  Modomiki, 

chinakam  qiymatni  o‘lchash  imkoni  yo‘q  ekan,  o‘lchash  amalida  qiymati  unga 

yaqin  bo‘lgan  va  uni  o‘rniga  ishlatilishi  mumkin  bo‘lgan  boshqa  qiymat,  ya’ni 

haqiqiy qiymat qo‘llaniladi. Bu xususda metrologiyaning uchta asosiy postulatlari 

mavjud: 

1-postulat -