O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Ikki palatali parlamentning shakillantirilishi. 

Prezident Islom Karimov 2000-yil 25-may 

kuni  ikkinchi  chaqiriq  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  ikkinchi  sessiyasida  doimiy 

---

asosda  ishlaydigan  ikki  palatali  parlament  tizimiga  o’tishni  taklif  qildi.  Darhaqiqat, 

mustaqillikning  o’tgan  10-yili  davomida  parlamentchilikda  demokratik  asoslar  shakllantirildi, 

endi  bir  palatali  parlamentdan  ikki  palatali  parlamentga  o’tish  uchun  zarur  shart-sharoitlar 

yaratgan edi. 

2001-yil  6-7-dekabr  kunlari  bo’lib  o’tgan  Oliy  Majlisning  ettinchi  sessiyasida  ikki  palatali 

parlament  tuzish  masalasi  muhokama  qilindi  va  parlamentni  ikki  palatali  qilib  tuzish  zarur, 

degan xulosaga kelindi. 2002-yil 27-yanvar kuni «Siz kelgusi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi 

parlamentini ikki palatali qilib saylanishiga rozimisiz?» degan masalada referendum bo’lib o’tdi. 

Referendumda qatnashganlarning 93,65 foizi rozi ekanligini bildirib ovoz berdilar. 

2002-yil  4-5-aprel  kunlari  bo’lib  o’tgan  Oliy  Majlisning  sakkizinchi  sessiyasida 

«Referendum  yakunlari  va  davlat  hokimiyati  tashkil  etishning  asosiy  printsiplari  to’g’risida» 

Konstitutsiyaviy  qonun  qabul  qilindi.  Mazkur  qonunda  respublika  parlamentining  nomi  Oliy 

Majlis deyiladi, u ikki palatali-quyi va yuqori palatalardan iborat etib tashkil etiladi,deb belgilab 

qo’yildi.  Quyi  palata-Qonunchilik  palatasi,  yuqori  palata-Senat  deb  ataladi,  ularning  vakolat 

muddati  5-yil  deb  belgilangan.  Ikki  palatali  parlament  tuzishning  huquqiy  asoslarini  belgilab 

beruvchi yangi qonun loyihalarini tayyorlsh ishiga kirishildi. 

2002-yil  dekabrda  bo’lib  o’tgan  ikkinchi  chaqiriq  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy 

Majlisining  o’ninchi  sessiyasida  «O’zbekiston  Respublikasining  Qonunchilik  palatasi 

to’g’risida», «O’zbekiston Respublikasining Senati to’g’risida» Konstitutsiyaviy qonunlar qabul 

qilindi.  Qonunchilik  palatasi  120  nafar  deputatdan,  Senat  100  nafar  senatordan  iborat  etib 

shakllantiriladi. 

Bu 

o’zgarishlar 

2003-yil 

aprelda 

O’zbekiston 

Respublikasining 

Konstitutsiyasiga  kiritilgan  o’zgartirishlarda  ham  o’z  ifodasini  topdi.  2003-yil  29-avgustda 

«O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisiga  saylovlar  to’g’risida»gi  Qonunga  o’zgartirish  va 

qo’shimchalar  kiritib,  mazkur  qonun  yangi  tahrirda  qabul  qilindi.  Shu  tariqa  ikki  palatali 

professional  parlamentni  shakllantirishning  konstitutsiyaviy-huquqiy  asoslari  yaratildi.  2004-yil 

dekabr-2005-yil  yanvar  oylarida  mamlakatimizda  ilk  bor  ikki  palatali  parlamentga  saylovlar 

bo’lib o’tdi. Qonunchilik palatasiga 120 nafar deputat saylandi. Senatga respublikamizning har 

bir  hududidan  6  nafardan,  jami  84  senator  saylandi.  Konstitutsiyamizning  77-moddasiga 

muvofiq, 16 nafar senator O’zbeksiton Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlandi. 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Qonunchilik  palatasining  2005-yil  27-yanvar  kuni 

bo’lib o’tgan birinchi majlisida deputatlar Oqsoqollar Kengashi tavsiyasiga ko’ra yashirin ovoz 

berish yo’li bilan Qonunchilik palatasi Spikeri lavozimiga Erkin Halilov sayladilar. Shuningdek, 

2 nafar deputat Spiker o’rinbosari etib saylandi, qo’mita rahbarlari tasdiqlandi, siyosiy partiyalar 

fraktsiyalari tashkil etildi va ro’yxatga olindi. 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Senatining  2005-yil  27-yanvar  kuni  bo’lib  o’tgan 

---

birinchi  majlisida  Prezident  taqdimiga  muvofiq  Senat  a’zolari  tomonidan  yashirin  ovoz  berish 

yo’li  bilan  Murod  sharifxo’jayev  Senat  raisi  etib  saylandi.  Shuningdek  2  nafar  senator  Rais 

o’rinbosarlari etib saylandi, Senat qo’mitalari tashkil etilib, ularning raislari ham saylandilar. 

Muxtasar  qilib  aytganda,  2005-yil  27-yanvar  kuni  ikki  palatali  parlamenti  shakllantirish 

ishlariga  yakun  yasaldi.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Qonunchilik  palatasi  va  Senati 

tashkil etildi va o’z faoliyatini boshladi.