O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

  

«Qizil  imperiya».

  1917-1991  yillarda  mavjud  bo’lgan  Sobiq  Sovet  Ittifoqi  (SSSR)  ga 

tarixchilar,  badiiy  ijod  ahli  va  ilmiy  ziyolilar  tomonidan  ishlatiladigan  atama.  SHo’rolar 

davlatining  bayrog’i  qizil  rangda  bo’lganligi  uchun  shunday  nomni  olgan.  g’arb  ommaviy 

axborot  vositalarida  bu  davllat  «xalqlar  turmasi»  deb  ta’riflangan  bo’lsa,  AQSH  prezidenti 

---

R.Reygan (1980-1992) Sovet Ittifoqini «Yovuzlik imperiyasi» deb atagan edi.  «Imperiya» so’zi 

lotincha  so’z  bo’lib,  mutlaq  hokimiyatga  ega  hokimni,  mahkumlar,  mazlumlar  ustidan 

cheklanmagan huquqqa ega, jabr-zulm va ezishga asoslangan idora etish  va boshqarish usulini, 

mustamlakalarga  egalik  qiluvchi  va  qaram  xalqlarni  asoratga  solib  shafqatsiz  ekspluatatsiya 

qiluvchi yirik tajovuzkor davlatni bildiradi. 

Orol  muommosi.

  XX-asr  60-yillaridan  sovet  hukumatining  tashabbusi  bilan 

O’zbekistonda  paxta  yetishtirish  ko’rsatkichlarini  yanada  oshirish  maqsadida  yangi  ekin 

maydonlarini  ochish,  irrigatsiya  tarmoqlarini  barpo  etish  kompaniyasi  boshlandi.  Bu  rejani 

amalga  oshirish  maqsadida  Amudaryo  va  Sirdaryoning  suv  resurslari  paxta  ekin  maydonlarini 

sug’orish uchun sarflanib  Orol dengiziga suv quyilishi umuman yo’q darajaga borib yetdi. Orol 

dengizining  qurishi  oqibatida  yerlarning  sho’rlanishi,  tuproq  unumdorligining  keskin  pasayib 

ketishi,  atmosfera  havosining  ifloslanishi  natijasida  o’simlik  va  hayvonot  dunyosining  tabiiy 

muvozanati  buzildi.  Atrof  muhitdagi  ekologik  o’zgarishlar  bevosita  inson  salomatligiga  ham 

jiddiy havf sola boshladi. Bu esa o’zbek xalqining ijtimoiy siyosiy hayotida orol muommosi kabi 

global  muommoni  yuzaga  keltirdi.  CHunki  orol  muommosi  allaqachon  O’zbekiston  doirasidan 

chiqib  yon-atrofdagi  xududlar  va  butun  mintaqaning  tabiiy  muvozanatini  buzuvchi  katta  bir 

ekologik  tahdidga  aylanib  qoldi.  SHu  ma’noda  Orol  muommosini  sobik  sovet  tuzumi  o’zbek 

xalqiga og’ir meros sifatida qoldirdi.  Bugungi kunda bu muommo nafaqat mustaqil O’zbekiston 

davlati, balki butun xalqaro hamjamiyatning asosiy diqqat markazida turibdi.