O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

ketingi  yuzalar
  deyiladi.  Asosiy  kesuvchi  qirra 
oldingi  va  asosiy  ketingi  yuzalar  kesishuvidan  Hosil  bo’lib,  asosiy  ishni 
bajaradi, ya’ni qirindi Hosil qiladi. 
 
 
 
Asosiy  va  yordamchi  kesuvchi  qirralarning  tutashuv  joyi 
keskichning 
uchi
  deyiladi.  Oldingi  va  yordamchi  ketingi  yuzalar  kesishuvidan  Hosil 
bo’ladigan qirra yordamchi 
kesuvchi qirra
 deyiladi. 
 
10.1-rasm. Tokarlik keskichlarining kesuvchi qismi  
geometriyasining parametrlari 
 
асосий элементлари
 

---

169 
 
 
Yo’nilyotgan  buyumda  keskich  vaziyatiga  ko’ra  kuyidagi  yuzalar  va 
tekisliklar  mavjud  bo’ladi  (10.2-
a
  rasm):  kesib  ishlangan  yuza  (1)-qirindi 
yo’nilgandan keyin Hosil bo’lgan yuza; kesish yuzasi (s)-yo’nilyotgan buyumda 
keskichning kesuvchi qirrasi Hosil qilinadigan yuza; kesib ishlanyotgan yuza (3) 
- qirindi yo’nilayotgan yuza; kesish tekisligi (4) – kesish yuzasiga urinma bo’lib, 
asosiy  kesuvchi  qirradan  o’tuvchi  tekislik;  asosiy  tekislik  (5)-keskichni 
bo’ylama (s
b
) va ko’ndalang (s
k
) surishlarga parallel o’tkazilgan tekislik. 
 
 
Surish  yo’nalishiga  ko’ra,  keskichlar  o’naqay  va  chapaqay  keskichlarga 
bo’linadi.  Agar  keskich  ustiga  o’ng  qo’l  kafti  barmoqlar  keskich  uchiga  qarab 
turadigan  vaziyatda  qo’yilganda  keskichning  asosiy  kesuvchi  qirrasi  bosh 
barmoq tomonda tursa, bunday keskich 
o’naqay keskich
 deb ataladi (s-rasm, b). 
Keskich  ustiga  chap  qo’l  kafti  barmoqlar  keskich  uchiga  qarab  turadigan 
vaziyatda  qo’yilganda  keskichning  asosiy  kesuvchi  qirrasi  bosh  barmoq 
tomonda tursa, bunday keskich