Bozor munosabatlari rivojlanishi sharoitida asosiy fondlarning mohiyati va nazariy asoslari

KIRISH………………………………………………………………………... 

55 

Korxona  ishlab  chiqarish  quvvatini  aniqlashda  zahiradagi  uskunalardan 

tashqari,  barcha  o’rnatilgan  uskunalar  hisobga  olinadi.  Ba’zi  bir  sexlarda  (yig’uv, 

quyuv va boshqa sexlarda) ishlab chiqarish quvvati ishlab chiqarish maydonlariga 

asosan hisoblanadi. 

Ishlab  chiqarish  quvvatini  aniqlashda  mahsulot  birligiga  sarflanuvchi  vaqt 

normasi  yoki  har  bir  uskunaning  unumdorlik  normalari  muhim  ahamiyatga  ega 

bo’lib, ular ilg’or hamda progressiv bo’lishi talab qilinadi.  

Korxona  bosh  bo’g’inining  (asosiy  sexining)  ishlab  chiqarish  quvvati 

quyidagi formula asosida hisoblanadi: 

 

 

 

 

т

макс

М

Ф

n

М





 

Bu yerda: 

M -sex yoki uchaskaning qabul qilingan o’lchov birligidagi ishlab chiqarish 

quvvati; 

n - sex yoki uchastkadagi ilg’or uskunalar soni; 

F

maks

 –bosh uskunadan foydalanish mumkin bo’lgan maksimal muddat, soat; 

M

t

  –bosh  uskunada  mahsulot  tayyorlashning  progressiv  mehnat  sig’imi, 

soat. 

Amaliyotda  ishlab  chiqarish  quvvati  va  uskunalarning  yuklanishini 

hisoblashda  ba’zida  xatolar,  ular  o’rtasidagi  farqni  sezmaslik  hollari  ham  uchrab 

turadi.  Korxona  quvvati  asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari,  yangi  texnika  va 

aniqlangan  zahiralardan  foydalangan  holda  mahsulot  ishlab  chiqarish  mumkin 

bo’lgan  maksimal  darajani  tavsiflaydi,  uskunalarning  yuklanishni  hisoblash 

natijalari  esa,  ushbu  quvvatlardan  rejadagi  davrda  foydalanishning  darajasini 

aniqlaydi. 

Demak,  ular  o’rtasidagi  prinsipial  farq  shundaki,  birinchi  holatda  korxona 

ishlab  chiqarishi  mumkin  bo’lgan  mahsulotlarning  maksimal  darajasi  aniqlansa, 

ikkinchi  holda  mazkur  davr  mobaynida  uskunalardan  qanchalik  foydalanilishi 

aniqlanadi. 

---