‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

19 - rasm. ITF - 14 shtrix kodining ko‘rinishi
Yuzasi  cheklangan  tovarlarga  katta  hajmdagi  axborotlami  kod- 
lash uchun «5  tadan 2  ta»  kod  ishlatiladi.
Logistikada boshqa kodlardan tashqari  128 kodidan  ham 
foydalanish  mumkin  ( 20 - rasm).
1 6 9 0 1 2 C X 3 4
20-rasm  128 kodining ко ‘rinishi
60

---

0 2   2   2 J   1
M am lakat kodi 
Ishlab chiqaruv 
M ahsulot kodi 
N azorat 
chiuing kodi 
kodi
21- rasm. EAN -13 shtrix kodining ko‘rinishi
Yalpi  iste’mol  tovarlarini  kodlashda  EAN  (21-rasm)  shtrix 
kodlari  keng  qo‘lIaniladi.  EAN  kodining  har  bitta  raqamiga  to ‘g ‘ri 
keladigan  shtrix  va  oraliq  bo‘shliqlar  uchun  alifbo  ishlab  chiqilgan. 
Tovarni  ishlab  chiqarishga qo‘yilganida unga  13  ta raqamdan  iborat 
kod  beriladi.  Bu  kod  tayyor tovarga  yozib  qo‘yiladi.  Oldingi  ikkita 
yoki  uchta  raqam  EAN  uyushmasi  tomonidan  belgiga  asosan  tovar 
ishlab  chiqarayotgan  davlatni  bildiradi.  Masalan,  460 dan 469  gacha 
bo‘lgan  raqamlar Mustaqil  Davlatlar Hamdo‘stligiga,  380  Bolgariya 
davlatiga  berilgan.  Keyingi  to'rtta  raqam  tovar  ishlab  chiqaruvchi- 
ning  indeksini  bildiradi.  Ishlab  chiqaruvchi  va  davlat  kodlarining 
majmuasi  markalangan  tovami  ishlab  chiqaruvchi  korxonani 
bildiradi.  Qolgan  raqamlar  ishlab  chiqaruvchiga  o ‘z  mahsulotini 
xohlagan  ko‘rinishda  kodlashi  uchun  ajratilgan.  Bunda  kodlar  nol 
raqamidan  to  99999  gacha  bo‘ lishi  mumkin.  Oxirgi  13-raqam  nazo­
rat kodi hisoblanadi. U maxsus algoritm bo‘yicha hisoblab topiladi.
Tashqi 
savdolarda 
tovarlaming 
shtrix 
kodlanishi 
shart 
hisoblanadi.
Shtrix  kodlarning  samaradorligiga  hozirgi  kunda  supermarket- 
larda  savdo  qilgan  har  bir  xaridor  guvoh  bo‘lmoqda.  Sotuvchi 
avtomat  o ‘qiydigan  qurilma  yordamida  xaridor  sotib  olayotgan 
tovaming kodini  aniqlaydi.  Shundan  keyin  tovar skanerlanadi,  kassa 
kompyuteri  xotiradan  tovarning  narxini  aniqlaydi  va  uni  ekranga 
chiqarib  beradi  hamda  chekni  bosmadan  chiqaradi.  Bu  operatsiyalar 
uchun  2  soniya  vaqt  ham  ketmaydi.  Chek  berilayotganida  kassa
61

---

kompyuteri  asosiy kompyuterga tovar sotilgani  haqida xabar uzatadi 
va xotiraga ushbu xabar kiritiladi.