34
Markaziy bank
Konvertatsiya tartib-qoidalarini, shuningdek, uning o‘tkazilishini,
valyuta mablag‘laridan foydalanishni tartibga solish, qarz siyosati.
Tashqi iqtisodiy
faoliyat
milliy bank
Tashqi iqtisodiy faoliyatga bank xizmati ko‘rsatish va loyihani
moliyalashni amalga oshirish.
Tashqi iqtisodiy aloqalar,
investitsiyalar va savdo
vazirligi
-Mamlakat va xorij investorlarining investitsiya takliflari to‘g‘risida
ma’lumotlar
bankini shakllantirish;
-investitsiya muhitini o‘rganish;
-xorijiy investorlarga axborot va boshqa xizmatlar ko‘rsatish;
-investitsiya loyihalarini amalga oshirishda mamlakat va xorij
investorlariga yordam ko‘rsatish;
-chet el kapitali ishtirokida amalga oshiriladigan investitsiya
loyihalarining bajarilishini kuzatish (monitoring);
-xorijiy investorlarga davlat ro‘yxatidan o‘tilganidan keyin yuridik
shaxs sifatida faoliyat ko‘rsatishida yordam berish (tovar ishlab
chiqaruvchilar palatasi bilan hamkorlikda).
O‘zbekinvest eksport-
import milliy sug‘urta
kompaniyasi
Chet el investitsiyalarini investitsiya tavakkalchiligidan sug‘urtalash
“O‘zbekinvestloyiha”
milliy injiniring
kompaniyasi
Dastlabki texnik-iqtisodiy asoslamani va investitsiya loyihalari
texnik-iqtisodiy
asoslamalarini tayyorlash
Davlat mulki qo‘mitasi
huzu-ridagi
qimmatli
qog‘ozlar bozori
faoliyatini
muvofiq-lashtirish va
nazorat
qilish markazi
Qimmatli qog‘ozlar bozorini shakllantirish, rivojlantirish, nazorat
qilish va tartibga solish sohalarida davlat siyosatini amalga oshirish.
Mamlakat va xorijiy emitentlarning qimmatli qog‘ozlarini sotib olish
orqali majmua investitsiyalarini amalga oshirish.
Ushbu tizim sub’ektlari alohida holda faoliyat yurita olmasliklarini, ular bir-
birining faoliyatini to‘ldirgan holda investitsion faoliyatni samarali muvofiqlashtirish
imkoniga ega ekanligini jadval ma’lumotlari orqali kuzatish ham mumkin.
Aytish joizki, hozirgi sharoitda investitsiya faoliyatini muvofiqlashtirish
mexanizmlari, birinchi navbatda, barcha xo‘jalik yuritish bosqichlarida jamg‘armalar
o‘sishi sur’atlarini rag‘batlantirish va iste’mol darajasini pasaytirishga yo‘naltirilgan
bo‘lishi kerak. Iqtisodiyotdagi yuridik va jismoniy shaxslardan, chet ellik
investorlardan undiriladigan soliqlarni tartibga soluvchilik funksiyasini amal qilishini
kuchaytirish orqali erishish mumkin. Investitsiya faoliyatini taribga solish tizimi
doirasida soliqlarning rag‘batlantiruvchi funksiyalarini kuchaytirish investitsiyalarni
moliyalashtirishda bozor mexanizmlari rolini kengaytirishga olib keladi. To‘g‘ridan-
to‘g‘ri chet el sarmoyalari oqimini kengaytirish maqsadida, chet ellik investorlarni
ishlab chiqarish quvvatlarini o‘zlashtirgunlariga qadar barcha ko‘rinishdagi bojxona
to‘lovlari, soliqlar, yig‘imlardan ozod qilish maqsadga muhim ahamiyat kasb etishi
mumkin. Investsiyalarni qabul qiluvchi mamlakatda ko‘p ukladli iqtisodiyotni barpo
etishda investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning asosiy vazifasi –
ularning maqbul nisbatlarini muvofiqlashtirish, hammasiga teng huquqiy sharoitlar va
hayotda amalga oshirish uchun kafolatlar yaratib berishdan iboratdir.
O‘zbekistonda olib borilayotgan investitsiya siyosati natijasining qanday
samara berishi mamlakatdagi investitsion faoliyatning rivojlanish holati bilan
belgilanadi. Shu sababli, odatda, har qanday investitsiya siyosatining maqsadi mavjud
investitsiya faoliyatining rivojlanish istiqboliga qaratiladi. Bu maqsad o‘zida
davlatning investitsiya faoliyatini muntazam ravishda tartibga solish vazifasini ham
36
tomonidan tartibga solish, birinchi navbatda, davlatning iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy
va ijtimoiy siyosatini amalga oshirish maqsadlarini ko‘zlaydi. Investitsiya
munosabatlarining davlat tomonidan tartibga solinishi huquqiy sharoitlar yaratish,
ushbu faoliyatni yuritish uchun kafolatlar berish, u faoliyat sub’ektlarini sug‘urtalash
va boshqa vositalar orqali ijtimoiy yoki davlat manfaatlarini amalga oshirish yo‘lida
tashkil etiladi.
Investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishda asosiy vazifalar:
ijtimoiy va xususiy manfaatlarni; ayrim mamlakatlar, korporatsiyalar, xalqaro moliya
institutlari, yakka investorlar manfaatlarini to‘g‘ri aniqlash; ularning o‘zaro maqbul
nisbatlarini kelishib olish; ularni hayotda ro‘yobga chiqarishning teng huquqiy
sharoitlari va kafolatlarini belgilashdan iborat. Ma’lumki, investitsiya faoliyati
kapital,
tadbirkorlik,
moliya,
innovatsiya,
ijtimoiy,
iste’mol va boshqa
investitsiyalarning hamma turlari bilan bog‘liq bo‘lib, odatda, soliqlarning fiskal
(xazinani to‘ldirish) va tartibga solish funksiyalaridan foydalanish yo‘li bilan amalga
oshiriladi. Investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishda quyidagi
usullardan foydalaniladi:
- investorlarning erkin faoliyat yuritishlari uchun huquqiy asoslarni yaratish,
mustahkamlash, takomillashtirib borish;
- pul-kredit siyosati orqali;
- vayulta siyosati orqali;
- amortizatsiya siyosati orqali;
- narx siyosati orqali;
- dotatsiyalar, subsidiyalar tizimi orqali;
- byudjet-soliq siyosati, jumladan, fiksal siyosat, turli soliqlardan imtiyozlar
berish, soliq kreditlari orqali;
- davlat kafolatlari tizimi orqali;
- chet ellik va mahalliy investorlarning huquqlarini himoya qilish;
- ayrim tarmoq, soha, hududlar va ulardagi ob’ektlarni davlat o‘z nazoratida
saqlab qolish, investitsiyalash orqali va shu kabilar.
Investitsiya faoliyatining davlat tomonidan tartibga solinishi huquqiy sharoitlar
yaratish, ushbu faoliyatni yuritish uchun kafolatlar berish, u faoliyat sub’ektlarini
sug‘urtalash va boshqa vositalar orqali ijtimoiy yoki davlat manfaatlarini amalga
oshirishni ko‘zlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: