E. D. Imamnazarov qurilishda axborot texnologiyalari

 
Skanerlar 
Skaner
 – matn, grafika, tasvirlarni kompyuterga kiritishni 
avtomatlashtirish  uchun  xizmat  qiluvchi  qurilma.  Kompyuterga 
biror mavjud bo`lgan matnni yoki grafik tasvirlarni kiritib, ularni 
keyinchalik 
qayta 
ishlash 
kerak 
bo`lganda 
skanerdan 
foydalaniladi.  Agar  bunday  axborotlarni  standart  kiritish 
qurilmalari  yordamida  kiritsak  juda  ko`p  vaqt  talab  qilinadi. 
Skaner  qilingan  axborotlar  maxsus  dasturlar  yordamida  qayta 
ishlanadi va matnli yoki grafikli fayllar ko`rinishida saqlanadi. 
Skanerlar  rangli  va  rangsiz  bo`ladi.  U  hozirda,  asosan 
rangli  ko`rinishda  chiqarilayapti.  Uning  andazasi  sifatida  HP  (Hewlett  Packard)  firmasi  ishlab 
chiqaradigan HP Scanjet rusumli skanerlar qabul qilingan. 
Uning asosiy xarakteristikasi ma’lumotlarni aniq, tiniq, lozim bo`lgan rangda (xususan, oq – 
qora  rangli)  ko`rinishda  chiqarish  qobilyatidir.  Ushbu  tasvirlash  qobilyati  gorizontal  va  vertikal 
chiziqlardagi nuqtalar (piksellar) soni orqali belgilanadi. 
Odatda,  bu  xarakteristika  misol  uchun  300x600,  600x1200  ko`rinishda  bo`ladi.  Bu  degani 
gorizantal  chiziqlar  bo`yicha  piksellar  soni  300  (600),  vertikal  bo`yicha  piksellar  soni  600  (1200) 
ekanligini bildiradi. 
Nuqtalar  soni  qancha  ko`p  bo`lsa,  ma’lumotlar  aniqroq  tasvirga  ega  bo`ladi.  Shuni  aytish 
lozimki, dastur vositalari yordamida skanerning tasvirlash qobilyati ancha kuchaytirilishi  mumkin. 
Skanerlarni  ishlatish  jarayonida,  ayniqsa,  matnlar  bilan  ish  ko`rilganda  u  yoki  bu  milliy  til 
drayverlarni aniq aks ettiruvchi dasturlardan foydalanish zarur. 
Skanerni  kompyuterga  ulash  uchun  turli  usullardan  foydalaniladi.  Ba’zi  skanerlar  maxsus 
kontrollerga  (kengaytiruvchi  plata)  ega  bo`lib,  ular  u  orqali  ulanadi.  Bunda  plata  kompyuterning 
asosiy platasining (sistema platasi) maxsus joyiga ulanadi va o`sha plata orqali ulanadi. 
Ba’zi  skanerlar  parallel  portga  to`g`ridan  –  to`g`ri  ulanadi.  Hozirda,  asosan,  SCSI  –  3 
interfeysi  orqali  ulanadi.  Bu  andaza  kompyuterga  ko`plab  tashqi  qurilmalarni,  shu  jumladan, 

---

 
 
31 
 
skanerni  ulash  imkonini  beradi.  Turli  kompyuterlar  uchun  dastur  birligini  ta’minlash  maqsadida 
TWAIN qaydnoma ishlatiladi. 
Skaner  dastur  boshqaruvida  ishlaydi.  Matnlarni  yaxshi  tanish  uchun  maxsus  obrazlarni 
tanuvchi  dastur  vositalaridan  foydalaniladi.  Bunday  dasturlar  hatto  qo`lyozmalarni  ham  tanish 
qobilyatiga ega. Shunday dasturlar