O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova



Download 5,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet272/362
Sana20.01.2022
Hajmi5,33 Mb.
#392806
1   ...   268   269   270   271   272   273   274   275   ...   362
Bog'liq
fayl

Muammoli  metodning
  mohiyati  mashg‘ulotlar  jarayonida  muammoli 
vaziyatlarni yaratish va yechishdan iborat bo‘lib, uning asosida didaktik ziddiyatlar 
yotadi. Ziddiyatlarni bartaraf etish nafaqat ilmiy bilish yo‘li shu bilan birga o‘quv 
yo‘li hamdir. Bu metodni quyidagi chizma yordamida ifodalash mumkin: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Muammoli    ta’lim    konsepsiyasining  asosiy  tushunchalari  «muammoli 
vaziyat»,  «muammo»,  «muammoni  topish»  kabilar  hisoblanadi.  Chizmadan 
anglanadiki,  muammoli  vaziyat  bu  metodning  dastlabki  ko‘rinishi  hisoblanib, 
o‘zida sub’ektning aniq yoki qisman tushunib yetilgan muammoni ifodalaydi, uni 
Muammoli tizim 
Ziddiyatlar 
Vaziyat 
Usullar 
Muammoli vaziyat 
 
 
 


279 
 
bartaraf  etish  yangi  bilimlar,  usullar  va  harakat  ko‘nikmalarini  o‘zlashtirishni 
taqozo  etadi.  Agar  o‘quvchida  qiyinchiliklarni  yo‘qotish  yo‘llarini  izlab  topish 
uchun  boshlang‘ich  ma’lumotlar  bo‘lmasa,  shubhasiz,  muammoli  vaziyat 
yechimini  u  qabul  qilmaydi,  ya’ni,  muammoning  yechimi  uning  ongida  aks 
etmaydi.  Fikrlash  muammo  mohiyatini  tushunib  yetilishi,  ifodalanishi,  mavjud 
bilim  va  ko‘nikmalar  majmuasi  va  izlanish  tajribasi  asosida  muammoli  vaziyatni 
qabul qilish bilanoq boshlanadi. Bu holda muammoli vaziyat muammoga aylanadi. 
Har  bir  muammo  muammoli  vaziyatni  o‘zida  namoyon  etadi,  biroq,  barcha 
muammoli vaziyat muammoga aylanavermaydi. 
Mazkur  metoddan  foydalanish  jarayonida  muammo  yechimini  topishga 
yordam  beruvchi  yo‘nalishlar  ko‘rsatilmaydi  va  chegaralanmaydi.  Bu  xususiyat 
muammoli  masalaga  xosdir.  Muammoda  yechimning  qandaydir  parametrlari 
ko‘rsatilsa,  u  muammoli  masala  hisoblanadi.  Har  qanday  muammoli  topshiriq 
ma’lum  muammoni,  demak,  muammoli  vaziyatni  ham  qamrab  oladi.  Biroq, 
yuqorida  ta’kidlanganidek,  barcha  muammoli  vaziyat  muammo  bo‘la  olmaydi. 
Inson  har  doim  muammoli  masalalarni  hal  etadi.  Agar  uning  oldida  muammo 
paydo  bo‘lsa,  uni  muammoli  masalaga  aylantiradi,  ya’ni,  uning  yechimi  uchun 
o‘zidagi  bilimlar  tizimiga  tayanadi  va  ma’lum  ko‘rsatishlarni  belgilab  oladi. 
Muvaffaqiyatsizlikka  uchragan  taqdirda  u  boshqa  ko‘rsatkichlarni  qidiradi  va  shu 
muammo bo‘yicha yangi variantlardagi masalalarni loyihalaydi. 
Ta’lim  jarayonida  muammoli  metodni  qo‘llashda  andragog  va  tinglovchi 
tomonidan quyidagi harakatlar amalga oshiriladi:  
  
Andragog 
 
faoliyatining 
tuzilmasi 
Tinglovchi 
faoliyatining 
tuzilmasi 
-
 
o‘quv 
materialiga 
oid 
tafovutlarni taklif etilishi; 
-
 
muammoli vaziyatlarni tuzish; 
-
 
muammoning 
mavjudligini 
aniqlab berish; 

muammoli 
topshiriqlarni 
loyihalash 
-
 
o‘quv materiali amaliy mohiyatining 
anglab yetilishi; 
-
 
muammoli 
vaziyat 
yuzasidan 
fikrlash; 
-
 
mavjud  bilimlar  va  tajribani  qayta 
tiklash; 
-
 
muammoli masalaga tadbiq etish; 
-
 
topshiriqni bajarish 
  

Download 5,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   268   269   270   271   272   273   274   275   ...   362




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish