O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

1.1.  Oilaning  asosiy  vazifalari  oila  guruhining  muhim  integral 
xususiyatlari:  vazifalari,  tuzilishi,  dinamikasi
.  Oila  psixologiyasida  "funksiya" 
tushunchasi quyidagi ma’nolarda ishlatiladi 1) oilaning ijtimoiy institut sifatida va 
kichik guruh sifatida shaxs va jamiyatga nisbatan bajaradigan roli; 
 2)  oilaning  jamiyat  bilan  munosabatlari  tizimidagi  xususiyatlarining  tashqi 
ko‘rinishi;  
3)  ko‘pincha  oila  a’zolarining  o‘z  ehtiyojlarini  qondirishga  qaratilgan  faoliyati 
tushuniladi. 
  Oila  vazifalarini  tasniflashda  oila  faoliyatining  quyidagi  sohalarini  o‘z  ichiga 
oladi. 

---

252 
 
 
 
A.  N.  Yelizarov  tomonidan  taklif  etilgan  oilaviy  funksiyalarning  tasnifi 
quyidagicha 
 1. Avlod va bolalar tarbiyasi. 
 2.  Jamiyatning  qadriyat  va  an’analarini  asrab-avaylash,  rivojlantirish  va  kelajak 
avlodlarga yetkazish.  
3.  Xavfsizlik  hissi,  psixologik  qulaylik,  "men"  ning  qiymati  va  ahamiyati,  hissiy 
harorat va muhabbat hissi uchun ehtiyojlarni qondirish.  
4. Barcha oila a’zolari shaxsining rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish.  
6. Birgalikda dam olish faoliyatiga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish.  
7.  Birgalikda  uy  xo‘jaligini  boshqarishni  tashkil  yetish,  oilada  mehnat  taqsimoti, 
o‘zaro yordam.  
8.  Yaqinlar  bilan  muloqot  qilish  ehtiyojlarini  qondirish,  kuchli  aloqa  aloqalarini 
o‘rnatish.  
9.  Otalik  yoki  onalikka  bo‘lgan  ehtiyojning  qondirilishi,  bolalar  bilan  aloqada, 
bolalarda ularni tarbiyalash va o‘z-o‘zini anglashda.  
10. Alohida oila a’zolarining xulq-atvorini ijtimoiy nazorat qilish.  
11. Oilani moliyaviy qo‘llab-quvvatlashni tashkil yetish.  
12.  Rekreatsion  -  oila  a’zolarining  salomatligini  muhofaza  qilish,  ularning  dam 
olishini tashkil yetish;  
I.V.Grebennikov ta’limotiga ko‘ra  oilaning  asosiy  vazifalari quyidagilardan 
iborat:  
Tarbiya 
beruvchi
Hissiy 
Jinsiy 
Hordiq 
Ijtimoiy 
maqom
Ma’naviy 
muloqot 
ijtimoiy 
nazorat 
Iqtisodiy
Maishiy
Reprodu
ktiv 

---

253 
 
 
 
 
  
Oila va nikoh turlari inson taraqqiyoti jarayonida sezilarli o‘zgarishlarga yuz 
tutdi.  Bu  o‘zgarishlar  oilaviy  munosabatlar  turli  xil  o‘z  aksini  topgan.  Ikkita 
tipologiyani  ko‘rib  chiqamiz.  Birinchi  tasnifda  oila  tuzilmalaridagi  farqlar  har  xil 
tiplarni  farqlashga  asos  bo‘ladi.  Shu  bilan  birga  oilalarning  turlari  quyidagi 
mezonlarga asoslanib ajratiladi  
1. Nikoh shakli