3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 
6-MAVZU. HUJJATLASHTIRISH VA INVENTARIZATSIYA. 
 
Reja: 
6.1. Hujjatlar haqida tushuncha va ularining rekvizitlari. 
6.2. Hujjatlarning turkumlanishi va ularning ahamiyati. 
6.3. Inventarizatsiya va uning turlari. 
6.4. Invetarizatsiyani o’tkazish tartibi va uning natijalarini rasmiylashtirish. 
 
6.1. Hujjatlar haqida tushuncha va ularining rekvizitlari.  
Buxgalteriya  hisobini  tashkil  etishda  quyidagi  qoidalarga  rioya  qilish  asosiy  talab 
hisoblanadi. 
BUXGALTER HECH KIMNING OG’ZAKI SO’ZIGA 
ISHONMASLIGI KERAK 
Amalga oshirilgan har qanday operatsiya yoki hisob kitob buxgalteriya hujjatlarida uz 
aksini topishi kerak. 
Hujjat  bu  xo’jalik  operatsiyalarining  haqiqatdan  amalga  oshirilganligini  isbotlovchi 
yozma dalildir. Hujjatlashtirish buxgalteriya hisobi metodining muxim elementlaridan biridir. 
Chunki buxgalteriya schyotlariga yoziladigan operatsiyalar faqat hujjatlarga asosan yoziladi. 
Xo’jalik operatsiyalarini tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtirish hujjatlashtirish deyiladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

Hujjatlar  xo’jalik  operatsiyasi  to’q’risida  to’liq  ma'lumot  berish  va  uz  vaqtida  to’q’ri 
to’lg’azilishi lozim. qu7kjatlar vositasida moddiy-javobgar shaxslar hisobidagi tovar-moddiy 
boyliklariing  qoldig’i  va  harakati    (kelib  chiqish,  berilishi),  ularning  saqlanishi  tekshirilib 
turiladi.      Hujjatlar      asosida    operatsiyalarning    maqsadga  muvofiqligi  qonuniyligi  
aniqlanadi.  Shuning    uchun    ham  hujjatlar  ushbu  operatsiyani  bajarishga  buyruq  bergan  va 
amalda  bajargan  shaxslarning  imzolari  bilan  tasdiqlanadi.  Korxonalar  xo’jalik  faoliyatini 
taftish  qilganda  ham  hujjatlarga  asoslanadi.  Hujjatlar  sud-buxgalteriya  ekspertizasi,  ya'ni 
zarur bo’lgan paytlarda tergov organlari, prokuratura, sud yoki arbitiraj ishlarini olib borishda 
dalil bo’lib xizmat qiladi. 
Har bir hujjat ma'lum bir ko’rsatkichlarga ega bo’ladi. Hujjatlarda  qayd  qilingan  (aks  
ettirilgan)    xo’jalik  operatsiyalarini  harakterlovchi  ko’rsatkichlar  shu  hujjatning  rekvizitlari 
deb ataladi. 
Rekvizit lotincha suz bo’lib «talab qilinadigan»,kerakli degan ma'noni anglatadi. 
O’zbekiston  Respublikasining  «Buxgalteriya  hisobi  to’q’risida»gi  Qonunning    9-
moddasida  hujjatlarda  quyidagi  majburiy rekvizitlar bo’lishi talab qilinadi: 
-korxonaning (muassasaning) nomi; 
-hujjatlarning nomi va raqami; 
-hujjatlar to’zilgan sana ( yil,oy,kun) va joy; 
-xo’jalik operatsiyalarini amalga oshirishda va ularni to’q’ri 
rasmiylashtirishga ma'sul shaxslar shaxsiy imzolari. 
Operatsiyalarning  mazmuni  va  harakteriga  qarab,  hujjatlarda  yuqoridagi    majburiy  
rekvizitlardan    tashqari    qo’shimcha  rekvizitlar  ham  bo’ladi.  Hujjatlarning  hammasi  uz 
vaqtida  aniq tushunarli holda talab  qilinishiga qarab bir nusxada,ikkita,uchta va undan  ortiq 
(oddiy kalamda to’lg’azish mumkin emas) sharikli ruchka pastasida.yozuv mashinkasida yoki 
hisoblash  mashinalari  vositasida  yozilishi  kerak.  Kassa  kirim  va  chiqim  orderlari  va  bank 
cheklari  bir  nusxada  xatosiz  tuldirilishi  kerak.  Xukumatimizning  hisob  ishlarini 
soddalashtirish  va  arzonlashtirish  to’q’risidagi  qarorlariga  asosan,  xozirgi  paytda  ko’pgina 
operatsiyalar      bo’yicha      hujjatlarning      unifikatsiyalashgan  va  standartlashgan  namunali 
shakllari  qabul  qilingan.  Masalan  kassa  kirim  va  chiqim  orderlari  hamma  korxona  va 
tashkilotlar  uchun  bir  xil  shaklda.  Unifikatsiya  deb  bir  turdagi  operatsiyalarni  yagona 
shakldagi hujjat bilan rasmiilashtirishga aytiladi.