О„zbekiston respublikasi oliy va о„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Relefi. 

Relefi quyidagi elementlardan tashkil topgan: 

-tekislikdagi maydonlar; 

-kosasimon past tekisliklar; 

-tulqinsimon tekisliklar. 

Tekshirilgan  yerlardagi  tuproqlarning  mexanik  tarkibi  sizot  suvlari  satxi  va  ularning 

minerallashganlik darajasiga shu relef turlarining tuzilishiga bevosita bog‗lik. Tekislangan maydonlar 

joylashgan  bo‗lib  tuproq  kesmasining  past  va  o‗rta  qismida  har  xil  qumoqli  ayrim  joylarda  loyli  va 

qumli jinslardan tuzilgan. 

Tulqinsimon  tekisliklar  yangidan  o‗zlashtirilgan  prollyuvilar  jinslardan  tuzilgan  va  ular  asosan 

adirli  past  tekis  joylarda  rivojlangan.  Ularning  mexanik  tarkibida  turli  qumoqlar,  shag‗allar  va  har  xil 

toshlardan tashkil topgan. 

Shunday qilib Navro‗z massivining relefi ko‗p joylarda tekislangan maydonlardan tashkil topgan. 

Ularda rivojlangan va tarqalagan tuproqlarning mexanink tarkibi qumli, qumoqli va ayrim joylarda og‗ir 

qumoqli va loyli bo‗lib, o‗ziga xos va mos xossalarga egadir. 

Tuproqlari. 

«Navro‗z»  massivi  yerlarida  quyidagi  genetik  guruhga  kiruvchi  tuproqlar  uchraydi:  qadimdan 

---

10 

 

sug‗oriladigan, sug‗oriladigan va yangidan o‗zlashtirilgan utloqi allyuvial, o‗tloqi, sug‗oriladigan o‗tloqi 

taqirsimon, sug‗oriladigan taqirsimon vohali va boshqa turli darajada sho‗rlangan tuproqlar tarqalgan. 

Bu  tuproqlar  turlarining  asosiy  fizikaviy  va  kimyoviy  xossalari  «Navro‗z»  massivining  tuproq 

xaritasida va uning eksplikasiyasida ko‗rsatilgan va tushuntirilgan. 

O‗rganilgan turli tuproqlarning kimyoviy tahlil natijalari, ulardagi tuzlar tarkibi, mikdori va sifati 

massiv  uchun  tuzilgan  tuproqlar  sho‗rlanish  kartogrammasida  va  unga  tegishli  eksplikasiyada  aniq 

ko‗rsatilgan. 

Yerlarning  meliorativ  xolatini  yaxshilash  va tuproqlarning  sho‗rini  yuvish  uchun  massivdagi  va 

xo‗jaliklararo  bo‗lgan  kollektor,  zovur  va  drenajlarning  chuqurligini  2,5-3,0  m  chuqurlika  yetkazib, 

ularning  oqavaligini  yaxshi  ta‘minlash  lozim.  Bu  ishlarni  kompleks  agrotexnik  va  melorativ  tadbirlarni 

qo‗llash  bilan  amalga  oshirish  mumkin.  Buning  natijasida  massivning  yer  maydonlarida  sho‗r 

tuproqlarning  maydonlari  kamayadi,  ularnig  unumdorligi  ko‗payadi,  qishloq  xo‗jalik  ekinlarining 

hosildorligi oshadi.