О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

Menejment 
qonuniyatlari
 
–hodisalar, 
jarayonlar, 
tizimni 
boshqarishdagi  obyektiv,  barqaror,  keng  tarqalgan  va  takrorlanadigan 
munosabatlardir. 
Bunga muvofiq, menejment quyidagi qonuniyatlarni aniqlaydi: 
- Menejment jarayonini; 
- menejment funksiyalari va usullarini; 
- menejment qarorlarini; 
- tashkilotning boshqaruv va boshqaruv tizimlarini; 
- tashkilotning ichki va tashqi muhitni; 
- menejmentni rivojlantirish va boshqalar. 
Menejment qonuniyatlari tizimi quyidagilardan iborat
29
: 
1.
 
Tashkilot  va  boshqaruv  holatini  jamiyat  rivojlanishi  bilan 
muvofiqligi
. Ushbu qonuniyat mamlakat iqtisodiyotini yanada shakllanishi 
uchun shart-sharoitlarni nazorat qilishni kо‘rsatadi.  
2. 
Ishlab  chiqarish  va  boshqarishni  diversifikatsiyalash
.  Ishlab 
chiqarishni diversifikatsiya qilish yangi joylar va sohalarni rivojlantirishda, 
korxonalarni  turli  komplekslarga  aylantirish  va  kengaytirishda  namoyon 
bо‘ladi.  Shunga  kо‘ra,  kо‘p  tarmoqli  korxona  о‘z  boshvaruvini 
diversifikatsiya qilishi kerak. 
3. 
Boshqaruvchi  va  boshqarilinuvchi  tizimlar  muvofiqligi
.  Buning 
mohiyati  ishlaydigan  va  bajariladigan  tizimlarning  barcha  elementlari 
                                                           
29
 https://studopedia.ru/7_135810_zakoni-i-zakonomernosti-menedzhmenta.html 

---

82
 
 
о‘rtasida  ularning  shakllanishida  va  ishlash  jarayonida  mutanosiblikka 
erishishdan  iborat.  Boshqaruvchi  va  boshqarilinuvchi  tizimlar  doimiy 
ravishda о‘zaro ta’sir о‘tkazilgach, boshqarilinadigan tizimning tuzilishi va 
jarayonlari, boshqaruv shakllari va usullarini takomillashtirishda namoyon 
bо‘ladigan boshqaruvchi tizimning tuzilishi va harakatini aniqlaydi. 
4. 
Boshqaruvni 
detsentralizatsiya 
(markazsizlashtirish) 
va 
demokratlashtirish
. 
Boshqaruvni 
detsentralizatsiyalash 
qonuniyati  
boshqaruv  jarayonlarini  amalga  oshirishda  maksimal  javobgarlik  va 
mas’uliyatning  past  darajalariga  о‘tishni  о‘z  ichiga  oladi.  Uning 
afzalliklari  boshqaruv  obyektlari  faoliyatining  о‘ziga  xos  xususiyatlariga 
mos 
keladigan 
quyi 
menejerlar 
va 
ijrochilarning 
tashabbusini 
rag‘batlantirishdan 
iborat. 
Detsentralizatsiyalash 
boshqaruvni 
demokratlashtirish  bilan  birga  keladi,  chunki  kо‘proq  javobgarlik  va 
mas’uliyat  past  darajaga  tushadi,  xodimlarning  kо‘pchiligi  ularni  amalga 
oshirish jarayoniga jalb qilinadi. 
5. 
Ishlab  chiqarish  va  boshqarishda  inson  omilining  roli
.  Jahon 
menejmentining yutuqlaridan biri insonni ishlab chiqarish va boshqarishda 
yangi  rolni  tan  olish,  uni  faollashtirish  uchun  tegishli  mexanizmni 
yaratishdir. 
Menejmentning qonuniyatlari samarali boshqarish  uchun salohiyatni 
ta’minlovchi qoidalarni shakllantirishga imkon beradi. 
Ushbu  qoidalar  muayyan  darajadagi  umumlashtish  natijasida 
shakllantirilgan, 
boshqaruvning 
yagona 
harakatining 
haqiqiy 
xususiyatlaridan  ajratilgan,  boshqaruv  tizimining  ishlash  tartibini 
belgilovchi tamoyillarning majmuasidir.