|
()'zbekiston Respublikasi transporti, ishlab chiqarish va
ijtimoiy infrastrukturasi
Ishlab
chiqarishni
uzluksiz
davom
etishida
infrastrukturaning roli m u him . Shuning u ch u n 0 ‘zbekiston
Respublikasi iqtisodiyoti hududiy tizim larini shakllanishida
ishlab
chiqarish
infrastrukturasi
bilan
ta'm inlanganligini
o ‘rganish alohida aham iyatga ega.
Ishlab chiqarish infrastrukturasi. a w alo m b o r, avtom obil
va tem ir y o'llarn ing rivojlangan tizim i, ularning sam arali
faoliyati ishlab chiqarishdagi u m um iy xarajatlarini kam ayti-
rishning
m uh im
shart i
va
om ilidir.
Ishlab
chiqarish
infrastrukturasini rivojlantirish, shu asosda iqtisodiyotni izchil
va b arq aror taraqqiy ettirish u ch u n sh art-sh aro it yaratish
m aqsadida
«2009-yilda
ishlab
chiqarish
va
ijtim oiy
inlratuzilm ani yanada rivojlantirishga d o ir q o ‘shim cha ch o ra-
tad birlar to ‘g‘risida» maxsus dastu r qabul qilindi.
Ishlab chiqarish kuchlarini rivojlanishi va joylashtirishda
transp ortning roli bcqiyos. T ransport h ar qan day m intaqada
ishlab chiqarish infrastm kturasini m u h im zvenosi hisoblanadi.
H a r qand ay m asshtabdagi h u d u d n i transportsiz sam arali va
oqilona rivojlantirish m u m k in em as. S anoat va qishloq
x o ‘jaligida m ahsulot ishlab chiqarish va iste’m olchiga yetkazib
berishda tran sp o rt faol ishtirok etadi. Iqtisodiy tu m an va
zonalarda
ixtisoslashuv
transport
orqali
am alga
oshadi.
T ransportnig rivojlanishi ishlab chiqarish kuchlari va texnik
taraqqiyotinig u m um iy rivojlanish darajasiga bog‘liq. T ransport
infrastrukturasida 1990-2010-yillarda avtom obil y o ‘llari (109,8
%)
bilan baravariga te m ir yo‘llardan (122,1 %) um um iy
157
foydalanish uzunligida o ‘sish kuzatildi. 2010-yilda tran sp o r
tnin g respublika yalpi ichki m ahsulot ishlab chiqarishdagi
ulushi 11,4 foizni tashkil etdi, bu jih a td a n u sanoat va qishloq
x o ‘jaligidan keyingi u ch in ch i m u h im ta rm o q sanaladi.
0 ‘zbekiston qudratli (tem iryo ‘l, avto, aviya, quvur va
daryo) transp ort tizim lariga ega. H a r yili yuk va y o ‘lovchi
tashuvchi transp ortlarda ju d a k o ‘p m iqdorda xizm at am alga
oshiriladi. Ju m lad an , 2010-yilda faqat avtom obil y o ‘larini
qurish va rekonstruksiya qilish u c h u n 378 m illion dollarga
teng
b o ‘lgan
m ablag‘
o ‘zlashtirildi
va
bu
2009-yilga
qaraganda, 31,5 foiz k o ‘p dem akdir. Shuning hisobidan
m am lakatim izda 270 kilom etrlik zam onaviy avtom obil y o ‘li
foydalanishga topshirildi. H avo tran sp o rti va te m ir y o ‘l
parklarini yangilash ishlari davom ettirilm oqda. 0 ‘tgan yili
«Eyrbas indastri» kom paniyasining 6 ta A -320-200 rusum li
sam olyoti, 8 ta zam onaviy elektrovoz sotib olindi, 1 m ing 790
ta yuk tashiydigan va 38 ta y o ‘lovchi tashiydigan vagonlar
qurildi, ta ’m irlandi va m odernizatsiya qilindi.
0 ‘zbekistonda 20-yillar boshlarida te m ir y o ‘l uzunligi
1589 km b o ‘lgan b o ‘lsa, 1990 yilda te m ir yo‘l transp orti
u m u m iy foydalanishdagi uzunligi 3462 km , 2010-yilda 4227
km .ga etdi. T em ir yo‘l yuk tashishda asosiy o ‘rin ni egallab,
un ing zim m asiga 22,3 m lrd tn .k m yuk oboroti to ‘g‘ri keladi.
T em ir y o ‘llar orqali to sh k o ‘m ir, yog‘o ch , g‘alla, m etall va
m etall konstruksiyalar, qurilish m aterialllari, m ashina va
jih o zlar kabi hajm i, o ‘lchovi katta b o ‘lgan yuklar tashiladi.
M ustaqillik yillarida y o ‘lovchi tashish lokom otivlari parki
yangilandi, yuk tashish lokom otivlari h am da vagonlari, tem ir
yo‘llar m odernizatsiya qilindi va qayta tiklandi. Ispaniyaning
«Talgo»
kom paniyasi
bilan
ham korlikda
«T oshkent-
Sam arqand» tem ir y o ‘l uchastkasida O T ta O siyoda birinchi
b o r bunyod etilgan tezyurar te m ir y o ‘l m agistrali qurildi va
foydalanishga
topshirildi.
N atijada,
T o sh k en t-S am arq an d
o ‘rtasida Ispaniyadan keltirilgan «Talgo-250» zam onaviy tez
yurar poezdiining y o ‘lga q o ‘yilishi y o ‘l vaqtini 1.5 m artaga
qisqartirdi.
0 ‘zbekiston
te m ir
y o ‘l
tran sp o rt
tizim ida
«T oshguzar-B oysun-Q um qo‘rg‘on»
yangi
y o ‘l
liniyasida
Y aponiya kapitali ishtirokida 5 ta k o ‘prik foydalanishga
topshirildi.
158
1-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
