Geografiya 10 sinf 2017. indd

Hozirgi  zamon  bosqichi.
  Geografi ya  fan-texnika  inqilobi  ta’sirida  jadal 
rivojlanmoqda.  Bu  bosqichda  geografi ya  fanining  rivojlanishidagi  asosiy 
xususiyatlar  quyidagilardan  iborat:  geografi k  tadqiqotlarda  modellashtirish 
va  tajriba  usullari,  geografi k  axborot  tizimlari,  kompyuter  texnologiyalari, 
kosmik  usullar  keng  qo‘llanilmoqda.  Kosmik  usullar  yordamida  aylana-
simon  tuzilmalar,  atmosfera  harakatlari,  okean  suvi  aylanma  harakati  va  
chuqurdagi  suvlarning  ko‘tarilish  jarayonlari  aniqlandi.  Insonning  tabiatga 
ta’siri  kuchayib,  hatto  geografi k  qobiq  doirasidan  tashqariga  chiqib  ketdi. 
Shu  munosabat  bilan  tadqiqotlar  lokal  (mahalliy)  muammolar  bilan  bir 
paytda  global  muammolarga  ham  o‘z  diqqatini  qaratmoqda.           
Fanda  tabaqalanish,  ya’ni  geografi k  fanlar  ichida  yangi  yo‘nalishlar 
paydo  bo‘lmoqda.  Masalan,  landshaftshunoslikning  ichida  amaliy  land-
shaftshunoslik,  antropogen  landshaftshunoslik  kabi  bo‘linishlar  yuzaga 
keldi.  Shuningdek,  turdosh  fanlar  bilan  “oraliqda”  yangi  yo‘nalish  va 
fan  tarmoqlari  paydo  bo‘lmoqda.  Masalan,  geografi ya  bilan  tibbiyot 
oralig‘ida  tibbiyot  geografi yasi,  geografi ya  bilan  tarix,  fi lologiya  ora-
lig‘ida  joy  nomlarini  o‘rganuvchi  toponimika  fani  vujudga  keldi. 
Geografi ya, antik davr, o‘rta asrlar, sharq geografi yasi, buyuk geografi k kashfi yotlar, 
dunyo aylana sayohat, ekspeditsiya, ilmiy geografi ya, yangi geografi ya, ta’limotlar.
 
1. O‘rta asrlar bosqichining asosiy natijalari nimalardan iborat?
2. Ilmiy geografi k ishlar bosqichining asosiy natijalari haqida nimalarni bilasiz?
3. Geografi ya fanida qanday ta’limotlar yaratildi?
4. Dunyoning yozuvsiz xaritasiga sayohat va ekspeditsiyalarning yo‘nalishini chi-
zing.

---

12