Farg’ona politexnika insituti 51-21 guruhi o’quvchi Saydullayev Asadbekning soxada axborot texnalogiyalari fanidan mustaqil ishi

Avlodlar

Asosiy

element

Amal bajarish

tezligi

Kiritish-chiqarish qurilmasi

Dasturiy ta’minot

Shu avlod

EHMiga misol

1-avlod

1946-1955

Elektron

lampa

1 sekundda

10-20 ming

Boshqarish pulti, perfokarta

Mashina tili, dasturlash tili

ENIAC, MESM,

MINSK-1, URAL

2-avlod

1956-1965

Tranzistor

1 sekundda

100-500 ming

Perfokarta,

perfolenta, magnitli 

baraban

Dispetcher va paket 

sistemasi,

IBM 707, BESM-6

MINSK-22

3-avlod

1966-1974

Integral

sxema

1 sekundda

2×10

6

gacha

Videoterminal

sistemasi

Operatsion sistemalar

IBM 360,

EC-1030

4-avlod

1975 -…

Katta

integral

sxema

1 sekundda 10

8

va yuqori

Rangli grafik displey

Ma’lumotlar ombori, 

ekspert sistemasi

PRAVETS, IBM,

Pentium

---

Kompyuterning ishlash prinspi



I

xtiyoriy kompyuterning ishlash printsipini birinchi bo'lib ingliz olimi Charlz Bebidj va

uning g'oyasini mukammallashgan ko'rinishini Djon Fon Neyman taklif qilgan. Uning

printsipi dastur asosida boshqariladigan avtomatik ravishda ketma-ket ishlash

g'oyasidan iborat. hozirda ko'p rusumli kompyuterlar shu g'oya asosida ishlaydi. Lekin

keyingi paytlarda ko'p protsessorli kompyuterlar, yahni bir vaqtda dasturning

bo'laklarini ketma-ket emas, parallel bajaradigan kompyuterlar ham yaratilganligini

eslatib o'tish joizdir. shunday qilib, kompyuter avvaldan tuzilgan dastur asosida

ishlaydi. O'z navbatida dastur qo'yilgan masalani kompyuterda yechish uchun

qandaydir dasturiash tilida yozilgan buyruqlar (operatorlar) ketma-ketligidir. 

Dasturlash tilida tuzilgan dasturiar maxsus tarjimon dasturiar yordamida kompyuter

tiliga o'tkaziladi. Kompyuter tili 0 va 1 lardan tashkil topgan, ma’lum qoidalar asosida

yoziladigan ketma-ketliklardan iborat. Djon Fon Neyman printsipi bo'yicha avtomatik

ravishda bajariladigan dastur avval kompyuterning xotirasiga kiritiladi (yuklanadi). 

Xotirada turgan dastur asosida dasturni tashkil etuvchi har bir operator ketma-ket

bajariladi.

Boshqaruv qurilmasi deb ataluvchi maxsus qurilma hozir qanday operator bajarilishi

va undan keyin qaysi operator bajarilishi ustidan nazorat o'rnatadi va uni bajarilishini

ta’minlaydi. Amal (arifmetik-mantiqiy) esa protsessor deb ataluvchi qurilmada

bajariladi. Dastur ishlash natijasi to'g'ridan-to'g'ri ekranda yoki tashqi qurilma (chop 

qiluvchi mexanizm, grafik chizuvchi qurilma, video qurilma va boshqalar) deb 

ataluvchi qurilmada ko'rilishi mumkin.

---

Kompyuterni tashkil etuvchilari

Kompyuterni tashkil etuvchilariga maternskiy plata,protsesor,videokarta,tezkor

xotira,qattiq disk,SSD,kuler,monitor,keys,klaviatura,sichqoncha, blokpitaniya

va qo’shimcha qurilmalar fleshka,kalonka,mikrofon,kamera,printer va boshqa

qurilamalar kiradi.

---

Maternskiy plata

Maternskiy plata-bu

protsesr,videokarta,ssd,hdd,tezkor

xotiralarni o’zida birlashtirib ularni

uyg’unlikda ishlashini taminlaydi

va undagi axborotni monitorga

uzatishni ta’minlaydi.

---

Protsessor