Buxgalteriya

---

MAVZU 1. BUXGALTERIYA HISOBI FANINING MUQADDIMASI 

1.1. 

BUXGALTERIYA 

HISOBI 

HAQIDA 

TUSHUNCHA. 

BOSHQARUV 

QARORLARNI  QABUL  QILISHDA  BUXGALTERIYA  AXBOROTI  VA  UNING 

AHAMIYATI 

1.2. BUXGALTERIYA AXBOROTIDAN FOYDALANUVCHILAR 

1.3.  MOLIYAVIY  VA  BOSHQARUV  HISOBI,  UNING  FARQLARI  VA  O‘ZARO 

ALOQASI 

1.4.

 

BOZOR IQTISODIYOTI SHAROITIDA BUXGALTER KASBI 

 

1.1.

 

BUXGALTERIYA HISOBI HAQIDA TUSHUNCHA. BOSHQARUV 

QARORLARNI  QABUL  QILISHDA  BUXGALTERIYA  AXBOROTI  VA 

UNING AHAMIYATI 

Iqtisodiy sub’ekt faoliyatiga rahbarlik qilish va uning ustidan nazorat ishlarini olib borish 

uchun  korxona  rahbariyati  kerakli  ma’lumotlar  bilan  ta’minlanishi  zarur.  Buning  uchun 

korxonaning  xo‘jalik  faoliyatini  uzluksiz  kuzatib  boriladi.  Kuzatish  yo‘li  bilan  olingan 

ma’lumotlar ma’lum miqdor ko‘rsatkichlarida ifodalanib, istalgan vaqtda foydalana olish uchun 

ularga o‘ziga xos tartibda qayd qilinadi. Korxonaning moliya - xo‘jalik faoliyatida yuz beradigan 

voqea va hodisalarni kuzatish, o‘lchash, qayd qilish hamda miqdorlarda aks ettirishdan iboratdir. 

Demak, xo‘jalik faoliyatidagi hodisalarni va voqealarni kuzatish, o‘lchash va qayd qilish xo‘jalik 

hisobining asosiy mazmuni tashkil qiladi. 

Xo‘jalik  hisobi  yordamida  iqtisodiy  sub’ektda  yuz  beradigan  voqea  va  hodisalar  faqat 

miqdor  jihatidan  emas,  balki  sifat  jihatidan  ham  ifodalanadi.  Demak,  xo‘jalik  hisobi  iqtisodiy 

sub’ektga  rahbarlik  qilish,  uning  ustidan  nazorat  qilish  maqsadida  korxonada  yuz  beradigan 

o‘zgarishlarni miqdorlarda aks ettirish va sifat jihatidan tavsiflashdan iboratdir. 

Xo‘jalik hisobi negizida, ko‘rinib turibdiki, “xo‘jalik” va “hisob” so‘zlari yotadi. 

“Xo‘jalik”

 - deganda ma’lum maqsadlarga yo‘naltirilgan, o‘zining bazisi va ustqurmasiga 

ega  bo‘lgan  sub’ektlar  tushuniladi.  Xo‘jalik  sifatida  qaraladigan  sub’ektlar  bo‘lib  bir  butun 

mamlakatning  o‘zi  va  uning  turli  tarkibiy  bo‘linmalari,  masalan,  tarmoqlari,  sohalari, 

mintaqalari,  hududlari,  vazirliklar,  birlashmalar,  korxonalar  hisoblanadi.  Mamlakat  doiraisdagi 

xo‘jalik  xalq  xo‘jaligi,  uning  eng  qo‘yi  bo‘g‘inidagi  xo‘jalik  korxona  xo‘jaligi  deb  ataladi. 

Iqtisodiyotning  yuqori  va  qo‘yi  bo‘g‘inlari  o‘rtasidagi  xo‘jaliklarga  tarmoqlar,  sohalar, 

birlashmalar, viloyatlar, tuman va shaharlar xo‘jaliklari kiradi. 

“Hisob”

 - bu xo‘jalikda yuz bergan va berayotgan hodisa va jarayonlar, ularning natijalari 

to‘g‘risidagi  axborotlarni  yig‘ish,  qayd  etish,  guruhlash  va  uzatish  tizimi.  Demak,  hisobning 

asosiy  mahsuli  bo‘lib  axborot,  hisob  yuritishning  asosiy  maqsadi  bo‘lib,  bu  axborotlarni  aniq, 

to‘liq  va  o‘z  vaqtida  yig‘ish,  qayd  etish,  guruhlash  va  foydalanuvchilarga  etkazib  berish 

hisoblanadi. 

SHunday qilib, ikki so‘z yig‘indisidan tashkil topgan “