Zahiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti toirjanov elyor isaqovich

 

---

24 
 
II. BOB. GIMNASTIKA MASHQLARINI O’RGATISH 
USLUBIYATI 
2.1. O’rgatishning maqsadi, vazifasi va bosqichlari 
Gimnastika mashqlarini o’rgatishdan maqsad, har qanday 
pedagogik  jarayon  singari,  harakat  ko’nikmalarini,  malakalarini 
shakllantirish  va  maxsus  bilim  olishlari  uchun  talabalarning 
o’qituvchilar rahbarligidagi rejali faoliyatini uyushtirishdir. 
Talabalarning  umumiy  harakat  va  sport  tayyorgarligi 
uchun: 

 
ahamiyatli 
bo’lgan 
harakat 
ko’nikmalarini 
shakllantirish; 

 
kuch,  tezkorlik,  egiluvchanlik,  epchillik,  chidamlilik 
singari jismoniy sifatlarni tarbiyalash; 

 
pedagogik-kasbiy  ko’nikmalarni  (maxsus  ta’lim  o’quv 
mas- kanlari talabalarida) shakllantirish lozim. 
Gimnastika  mashqlarini  o’rgatish  jarayonida  hal 
etiladigan  alohida  vazifalar  har  bir  aniq  holda  harakat  tarkibini, 
uni  bajarish  sharoitining  xususiyatlarini  va  o’quvchilarning 
tayyorgarlik darajasini baholash asosida belgilanadi. 
Ginmastika  mashg’ulotlarida  o’zlashtiriladigan  mashqlar 
xilma-  xil  bo’lib,  ular  gavdaning  alohida  qismlarini  oddiy 
harakatlari,  oddiy  turish  holatlaridan  (asosiy  turish,  osilish, 
tayanishdan)  to  jismoniy  va  harakat  sifatlarini  maksimal  ishga 
solish  bilan  bog’liq  bo’lgan  mnrakkab  harakat  faoliyatlarigacha 
(masalan,  halqalarda  qo’llarni  ikki  yonga  uzatib  tayanish  - 
chalishtirish,  yakkacho’pdagi  yoki  erkin  mashqlardagi  uch  karra 
salto)  harakatlarini  o’z  ichiga  oladi.  Shuning  uchun  ba’zi  bir 
mashqlarni  o’rganish  oson  kechadi.  Bu  mashqlarni  o’zlashtirib 
olish  uchun  ularning  bajarilishini  ko’rish  yoki  nomlarini  eslab 
qolishining o’zigina kifoya bo’ladi. Boshqa mashqlarni o’rganish 
esa uzoq muddatda shug’ullanish bilan bog’liq bo’ladi. 
Aniq  bir  gimnastika  mashqini  o’rgatishni  shartli  sur’atda 

---

25 
 
o’zaro  bog’liq  bo’lgan  uch  bosqichga  bo’lish  mumkin.  Birinchi 
bosqich  -  harakat  haqida  umumiy  dastlabki  tasawur  hosil 
qilishdan  (boshlang’ich  ma’lumotdan)  iborat  bo’lib,  bunday 
tasawur  har  bir  harakat  faoliyatini  ongli  o’zlashtirish  zaminida 
yotadi.  Yangi  harakat  to’g’risidagi  (uning  shaldi,  ko’lami,  ta’sir 
yo’nalishi,  ayrim  holatlari  va  h.k.)  dastlabki  ma’lumotlar  va 
talaba  xotirasida  to’plangan  harakat  tajribasi  natijasida  bo’lajak 
harakat  faoliyatining  dastlabki  dasturi  tuzilishini  ta’minlovchi 
umumiy bog’lanishlar hosil bo’ladi. 
Ikkinchi  bosqich  -  bevosita  harakat  texnikasi  asoslarini 
egallash  (mashqni  juda  puxta  o’rganish).  Bu  bosqichda 
o’qituvchi  bilan  talabaning  birgalikda  faol  ishiashi  natijasi 
o’laroq,  mashq  haqidagi  tasawur  aniqlanadi,  xatolarga  yo’l 
qo’yilmaydi;  mashqlarni  nazorat  ostida  mustaqil  bajarishi 
ta’minlanadi. 
Uchinchi bosqich - harakat texnikasini mustahkamlash  va 
takomillashtirish.  Bu  harakatni  boshqarish  darajasini,  albatta, 
avtomatlashtirilgan  ko’nikma  darajasiga  yetkazib,  shu  tufayli 
shug’ullanuvchi  mashqlarni  turli  sharoitda  (musobaqalar  va 
boshqa chiqishlarda) uzoq vaqt davomida bajara oladi. 
Mashqni  o’rgatish  jarayoni  tugagandan  keyin  butun 
faoliyat  o’zlashtirib  olingan  mashq  variantlarini  bajarishga, 
oldingi  mashqqa  o’xshash  elementlari  bor,  texnikasi  murakkab 
mashqlarni 
bajarishga, 
bajarish  sharoitini  o’zgartirishga, 
masalan,  boshqa  mashqlar  bilan  qo’shib  bajarishga  qaratilishi 
mumkin.