Microsoft Word texnik tizimlarni boshqarish fanidan

3. Avtomabilь transportida boshqarish jarayonini tashkil etish. 
Yuqorida  aytib  o’tilganidek  O’zbekiston  Respublikasida  har  yili  avtomobilь 
transportida  kariyb  1  milliard  tonna  xalq  xo’jalik    yuklarini,  3  milliardga  yakin 
yo’lovchilarni tashib  manzilga  yetkazilmokda. Bulardan tashkari, 1  milliardga  yakin 
aholi  avtomobillardan  ma’lum  darajada  foydalanadi.  Bu  rakamlar  ortida  bir  qator 
murakkab  iqtisodiy,  ijtimoiy,  texnik,  texnologik  va  boshqaruv  muammolari  yotibdi. 
Boshqaruv nuktai nazardan karaganda, bu avtomobillarni 0,5 millionga yakini davlat 
tasarrufida,  shundan  kishlok  xo’jaligida  120  mingta,  suv  xo’jaligida  70  mingta, 
«O’zavtotrans» korporatsiyasida 60 mingta, matlubot jamiyatida 20 mingta kurilishda 
12 mingtadan ziyod har xil turdagi yuk avtomobillarini tashkil qiladi. O’zbekistonda 
avtomobilь  transportini  ishlab  chiqarish  yildan  yilga  o’sib  borishini  hisobga  olinsa, 
respublika  transportlari  oldidagi  muammolarni  anglash  kiyin  emas:  atrof  muhitni 
muxofaza  qilish,  energiya  iste’molini  tejash,  avtomobilь  saroylari,  yonilgi  saqlash 
joyi,  hodimlar,  avtomobilь  yo’llarining  transportni  o’tkaza  olish,  harakat  xavfsizligi 
va  shu  kabilar  bilan  ta’minlash.  Yuk  tashish  (davlatlararo  va  shaharlararo  yuk 
tashishni  amalga  oshiruvchi  korxona  va  avtojamlanma  bundan  istisno)  avtomobilь 
transporti  korxonalarini  davlat  tasarrufidan  chiqarish  va  xususiylashtirish  tarmok 
rejasiga kiritilgan.  
Yo’lovchi  tashish  atotransport  korxonalari  davlat  tasarrufidan  chiqarilishi  va 
xususiylashtirilishi  lozim  bo’lgan  inshoat  va  korxonalar  toifasiga  kiradi.  Xozirgi 
kunda  yo’lovchi  tashish  avtokorxonalari  zarar  bilan  ishlayotgani  uchun  moliya 
vazirligi  byudjet  tankisligi  sababli  fakat  zararni  koplash  uchun  mablag  ajratadi 

---

 
41
(Toshkentshaharyo’lovchitransga),  lekin  iqtisodiy  ragbatlantirish  jamgarmalarini 
shakllantirish uchun mablag ajratilmaydi.  
O’zbekiston avtomobillari uchun mukobil variantlar: 
Yuk avtomobillari. 
-ishlab  turgan  korxonalarning, 
ustaxonalari,  tibbiy  xizmat  bo’limi  va  boshqa 
xizmat ko’rsatuvchilarni shartnoma asosida tijoratlashtirish;  
-korxonalarni  xususiylashtirish,  xususiy  menejment  bilan  shartnomalashtirish; 
xissadorlik jamiyatiga yoki cheklangan javobgarlik bilan jamiyatga o’tkazish; 
-ustaxonalarni xususiylashtirish; 
-yonilgi quyish shaxobchalarini xususiylashtirish va ijaraga berish; 
-aholi avtomobillariga TXK korxonalarini xususiylashtirish. 
Yo’lovchi tashiydigan avtobuslar. 
a). 
SHahar 
ichida: 
- 
metro, 
tramvay, 
trolleybus 
korxonalarini         
tijoratlashtirish              
-  taksi,  yo’nalishdagi  taksilarni  xususiylashtirish;  keyinchalik  avtobuslarni  ham 
yo’nalishga litsenziya berish yo’li bilan xususiylashtirish   
-mikroavtobuslarga xususiy raqobatga ruxsat berish. 
b).SHahar tashkarisida: 
-shaharlararo  tashishdagi  taksi  va  avtobus  bo’linmalirini  xususiylashtirish 
Avtomobilь  transportining  o’ziga  xos  xususiyati  shundaki,  avtomobilь  saroyi  kisman 
vazirlik  ixtiyorida  bo’lsa,  kisman-texnologik  idoralar  ixtiyorida;  kisman  ma’lum  aholi 
kismiga  tegishli  va  bu  transport  vositalari  shaxsiydir.  Ularni  boshqarishning  tashkiliy 
tuzilishi  ham  har  xil  xududda  har  xil.  Barcha  xollarda  boshqarishning  tuzilishi  uchta 
pogonadan iborat: 
1).Respublika Vazirlar Maxkamasi koshidagi vazirliklar. 
2).O’rta-viloyatlar,  avtonom  respublika  va  ba’zan  yirik  shaharlar  xududidagi 
kontsern (boshqarma)lar. 
3).Quyi-korxonalar va chizikli bo’linmalar. 
Ishlab  chiqarish  savollarini  yechishdagi  birlikni  ta’minlash  uchun  har  qanday 
vazirlikda transport boshqarmalari mavjud.