Kartashunoslik



Download 4,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet169/257
Sana17.01.2022
Hajmi4,76 Mb.
#381313
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   257
 
8-rasm.
 Yevropa kartasi 2 xil komponovkada tasvirlangan. 
 
 
 
 
 
9-rasm. 
Dunyo kartasini 2 xil komponovkada ko‘rinishi. 
Ayniqsa, murakkab kompakt bo‘lmagan hududlarni kartalashtirishda ko‘plab 
muammolar vujudga keladi. Bunda hududning uzoqdagi qismi vrezkada (masalan, 
Rossiyaning  Yevropa  qismi  kartalarida  vrezkalarda  uzoqda  joylashgan  Novaya 
Zemlya  oroli  joylashtiriladi)  beriladi.  Boshqa  vaziyatlarda  kartalashtirilayotgan 
hududning  chiqib  qoluvchi  qismi  ramka  doirasidan  chiqadi.  Ba‘zan  vrezkada 
aynan  shu  hudud  takrorlanadi,  biroq  kichraytirilgan  masshtabda.  Bitta  varaqda 
ramkasiz,  erkin  bir  necha  hudud  (yoki  bitta  hudud  bir  necha  marta) 
joylashtirilganda  ―suzib  yuruvchi‖  deb  ataluvchi  komponovkalar  ham  uchraydi. 
Hudud  konfiguratsiyasiga  bog‘liq  holda  ramka  ichida  yoki  uning  tashqarisida 
kartaning  nomi,  legendasi,  masshtabini  joylashtirish  uchun  joy  tanlanadi  – 


 
145 
dizaynerlik  qarorlari  variantlari  g‘oyatda  xilma-xildir.  Turli  komponovkalarga 
misollar 10-rasmda keltirilgan. 
 
 
10-rasm. Bir varaqli kartalar komponovkalariga misollar. 
a  –  kartografik  tasvir,  legenda,  masshtab  va  karta  nomini  ramka  ichida 
joylashtirish (Komi Respublikasi); b – vrezka-karta nomini ramka ichida, masshtab 
va ma‘lumotlar janubiy ramka tashqarisida berilgan (Italiya); v – tasvirning qiyshiq 
komponovkasi (Yaponiya); g – hududning bo‘rtgan qismlarining karta ramkasidan 
chiqishi (Afrika); d – kartalarning ‖suzib yuruvchi‖ komponovkasi. 
 
Kartada  tasvirlanadigan  hududni  chegarasini  aniqlash  va  uni  karta 
ramkalariga  nisbatan  joylashtirish,  ramkani  ichida  va  undan  tashqarida  (asosiy 
karta  bilan  uni  ramkasi  orasidagi  bo‘sh  qolgan  joylarda) 
kartani  nomini, 
masshtabini,  legendasini,  har  xil  raqamli  va  matnli  ma’lumotlarni,  jadvallarni, 
grafiklarni,  qo’shimcha  va  kesma  kartalarni
  hamda  boshqa  shunga  o‘xshash 
ma‘lumotlarni maqsadga muvofiq joylashtirishga 
komponovka 
deyiladi. 
Kartani  o‘qish  va  undan  foydalanishni  osonlashtirish  maqsadida  unda 
beriladigan turli xil kartometrik grafiklar, (masalan, topografik kartada chiziqning 
nishabligi  va qiyalik burchagini  aniqlash uchun, kartaning  janubiy  ramkasi  ostida 
beriladigan  maxsus  nomogramma),  hududni  qay  darajada  o‘rganilganligini 
ko‘rsatuvchi  sxemalar,  foydalanilgan  materiallar  (manbalar)  shuningdek  boshqa 
har xil zarur ma‘lumotlar (kartani nomi, nashr qilingan joyi va yili, nashriyot nomi 
va  h.k.)  kartaning 

Download 4,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish