O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

 
5.3.Turistik akvatoriya 
Turistik  hudud  yoki  akvatoriya  –  bu  qimmatli  bo‗lgan  turistik  resurslar, 
turistik mintaqa tarkibida ajratib ko‗rsatiladigan turistik ehtiyojlar ob‘ektini reestr 
va  kadastrlarda  hamda  boshqa  hujjatlarda  qayd  qilish  bilan  turizm  maqsadlarida 
foydalanish  bilan  ma‘lum  geografik  o‗rindagi  majmuali  turistik  resurslar 
ko‗rinishidan iborat.  
Hudud  –  quruqlikda  yoki  yer  ostida  bo‗lishi  mumkin.  Quruqlikdagi,  yer 
ustidagi  hudud  qo‗shimcha  tushuntirishni  talab  etmaydi.  Yer  osti  hududi  mos 
ravishda  shaxta  va  tog‗  ishlanmalarida  g‗arshunos  turizmini  sevuvchilar  uchun 
resurs vazifasini o‗taydi. Masalan, turistlar Logannasburg (JAR) dagi oltin konlari 
shaxtalariga  va  olmos  konlariga  tashrif    buyuradilar.  Ba‘zi  shaxtalar  faqatgina 
ekskursiya  maqsadlarida  emas,  balki  yer  ostida  tabiat  yaratgan  o‗ta  o‗ziga  xos 
iqlimda davolanish maqsadalarida foydalaniladi. Bunga misol qilib, Alp tog‗idagi 
eski  oltin  qazib  olinadigan  shaxtadagi  Bad  Gastoyi  joyini  ko‗rsatish  mumkin 
(yuqori temperatura va yuqori namlikdagi radion ingalatsiyasi). 
G‗orlarga  tashrif  –  g‗orshunoslik  turizmi  va  ekskursiyaning  eng  keng 
tarqalgan  turlaridan  biri  hisoblanib,  faqatgina  Gresiyada  turistlar  tashrif  buyurishi 
mumkin  bo‗lgan  3500  ga  yaqin  g‗orlar  hamda  undan  ham  ko‗proq  tashrif 
buyuradigan  g‗orlar  mavjud.  Ulkan    g‗orlar  Meksika,  AQSH,  Janubiy  Afrika, 
Rossiya  va  boshqa  davlatlarda,  hattoki  o‗zimizda  ham  mavjud.  Bugungi  kunda 
O‗zbekiston Respublikasi tog‗ tizmalari va hududlarida turli xildagi 400 dan ortiq  
g‗orlar mavjud.  
Akvatoriya  –muhim  turistik  resurs  hisoblanadi.  Suv  insonga  oziqlanish 
vositasi  sifatida  zarur  va  shu  sababli  tanishuv  yoki  sarguzashtli  ma‘noda  bu  juda 

---

69 
 
qiziq  hisoblanadi.  Dunyoda  maska  bilan  unchalik  chuqur  bo‗lmagan  chuqurlikda 
va  akvalang  bilan 70m  chuqurlikkacha tushuvchi suvosti turizmining 50  mln.   ga 
yaqin  ishqibozlari  mavjud.  Katta  Bar‘er  rifi  suv  osti  qoyalari  Avstraliya  milliy 
boyligi  hamda  jahon  ahamiyatiga  molik  akvapark  deb  e‘lon  qilingan.  Ikkinchi 
kichik  Bar‘er  qoyasi  Beliz  qirg‗oqlarida  joylashgan  hamda  suvosti  dunyosi 
ishqibozlari  va  suvosti  sarguzashtlarini  sevuvchilar  uchun  haqiqiy  jannat  bo‗lib 
hisoblanadi. 
Qizil 
dengiz 
suvostida 
suzuvchilar 
uchun 
cheklanmagan 
imkoniyatlarni tug‗diradi va kurortda dam oluvchilar  ko‗ngil yozishining ajralmas 
qismi bo‗lib hisoblanadi.  
Qadimgi suvosti boyliklarni izlab topish, oltini bilan cho‗kib ketgan kemalarni 
qidirish  bugun  turizmning  muhim  turini    tashkil  etadi.  Gresiya,  Kipr,  Italiya, 
Turkiya  kabi  O‗rta  Yer  dengizining  boshqa  davlatlari  o‗z  suvosti  xazinalaridan 
faol,  oqilona  foydalanadilar.  Suvdagi  hayvonot  dunyosini  va  marjon  suvosti 
qoyalarini  kuzatish  uchun  turistik  suvosti  qayiqlaridan  hamda  deyarli  barcha 
dengiz    bo‗yi  turistik  markazlarida  mavjud  bo‗lgan  suvning  tubi  musaffo  tarzda 
ko‗rinib  turadigan  kemalardan  foydalaniladi.  Maxsus  turistik  suvosti  qayiqlari 
Bermud,  Kanar  orollari,  Qizil  dengiz,  Bolear  orollarida  va  Ispaniyaning  Kosta-
Bravo  kurortli  qirg‗oqlarida  mavjud.  Cho‗kib  ketgan  kemalarni  izlab  topish  – 
sarguzashtli turizmning ommabop turi hisoblanadi.