O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

Umumiy ovqatlanish sohasi sub‟ektlarining tasniflanishi
23
 
№ 
Tasnifiy belgilari 
Tasniflanishi 
1
. 
Maqomiga ko‗ra 
-jismoniy  shaxs  maqomiga  ega  Yakka  tartibda     
faoliyat yurituvchi sub‘ektlar; 
-huquqiy shaxs maqomiga ega sub‘ektlar (korxona 
va tashkilotlar). 
2
. 
Mulk shakliga ko‗ra 
-shaxsiy 
yoki 
xususiy 
mulkka 
asoslangan 
korxonalar; 
- jamoat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- davlat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- aralash mulkka asoslangan korxonalar; 
-xorijiy  davlatlar  va  fuqarolar  mulkiga  asoslangan  
korxonalar. 
3
. 
Joylashuviga ko‗ra 
- shaharlarda; 
- qishloqlarda; 
- mehmonxonalar qoshida; 
                                                 
23
Sharipov T. S. Umumiy ovqatlanish korxonalari samaradorligini oshirishning tashkiliy-iqtisodiy mеxanizmlarini 
takomillashtirish (Samarqand viloyati misolida) i.f.n. ilmiy darajasini olish uchun dissеrtatsiya. - S.: SamISI, 2010. 
 

---

129 
 
- mahalla markazlarida; 
- ta‘lim muassasalari qoshida, vagonlarda; 
- dam olish va sog‗lomlashtirish oromgohlarida; 
- ishlab chiqarish korxonalarida; 
- turli xildagi klublarda; 
- bozorlar qoshida; 
- avtotrassa bo‗ylarida; 
- aeroportlarda; 
- portlarda; 
- kemalarda; 
- boshqa ruxsat etilgan joylarda. 
4
. 
Xizmat shakliga ko‗ra 
-  o‗z-o‗ziga  xizmat  ko‗rsatuvchi  shved  stoli 
usulida; 
- ofitsantlar xizmatidan foydalanuvchi; 
- aralash; 
- mahsulotlarni yetkazib beruvchi (uyga, dam olish 
joylariga, ish joylariga); 
- ko‗chma xizmatni amalga oshiruvchi. 
5
. 
Xizmat 
darajasiga 
ko‗ra 
- lyuks; 
- oliy; 
- birinchi; 
- ikkinchi; 
- uchinchi daraja. 
6
. 
Tashkiliy 
tuzilishiga 
ko‗ra 
- tizimli; 
- mustaqil. 
7
. 
Ixtisoslashuviga ko‗ra 
- ixtisoslashmagan; 
- 
ixtisoslashgan 
(mahsulotlar 
assortimenti 
bo‗yicha,  ma‘lum  millatlar  taomlari  bo‗yicha, 
milliy  taomlar  bo‗yicha,  iste‘molchilar  guruhlari 

---

130 
 
bo‗yicha, xizmatlar bo‗yicha). 
8
. 
Faoliyat 
muddatiga 
ko‗ra 
-doimiy (yil davomida, butun sutka davomida); 
-mavsumiy 
(yilning 
ma‘lum 
mavsumlarida, 
kunning aniq bir ovqatlanish davrida). 
9
. 
Tashkiliy 
shakliga 
ko‗ra 
- restoran; 
- kafe; 
- bar; 
- oshxona; 
- choyxona; 
- bazmgoh – to‗yxona; 
- tamaddixona va boshqalar. 
1
0. 
Joylashuvi 
va 
harakatiga ko‗ra 
- statsionar (muqim bir joyda turuvchi); 
-  harakatdagi  (avtooshxona,  vagon-restoran,  kupe-
bufet, avto-bufet va boshqalar). 
 Umumiy  ovqatlanish  korxonasi  -  ma‘lum  turdagi  korxona  xizmatlarining 
o‗ziga  xos  belgilarining  mavjudligi,  mijozlarga  ko‗rsatilgan  xizmat  sifatining 
darajasi va sharoiti bilan ifodalanadi.  Umumiy ovqatlanish korxonalarining beshta 
turi  mavjud:  restoran,  bar,  kafe,  oshxona,  tamaddixona  (yahna  ovqatlar). 
Korxonaning turini belgilashda quyidagilarga e‘tibor beriladi: 

 
realizatsiya  qilinadigan  mahsulotlar  assortimenti,  ularni  tayyorlashdagi 
turli-tumanlik va murakkablik; 

 
texnik jihozlanish- moddiy baza, injener-texnik jihoz va uskunalar bilan 
ta‘minlanishi, bino tizimi, arxitektura-rejalanishi va h.k.;  

 
xizmat qilish usullari; 

 
xodimlarning malakalari; 

 
xizmat  ko‗rsatish  sifati,  binoning  ichki  bezagi,  ahloq-odob,  muomala, 
estetika va h.k. 
Restoran  va  barlarga  korxona  toifalari  sifatida  lyuks,  oliy  va  birinchi  toifali, 
degan nomlar beriladi. Kafe, oshxona, tamaddixonalar toifalarga bo‗linmaydi.        

---

131