Microsoft Word Бизнес режа doc

«Ички даромадлилик нормаси» кўрсаткичини тавсифлашда шунга эътибор 
қаратиш керакки, у солиштирма баҳолаш учун энг тўғри келувчи кўрсаткич 
ҳисобланади. Бунда солиштирма баҳолаш нафақат инвестиция лойиҳалари 
доирасида, балки ундан кенг миқёсда ҳам қўлланиши мумкин (масалан, инвестиция 
лойиҳаси бўйича ички даромадлилик нормасини компаниянинг жорий хўжалик 
фаолияти жараёнида фойдаланилувчи активларнинг фойдалилик даражаси билан; 
инвестициялар фойдалилигининг ўртача нормаси билан; муқобил инвестициялаш 
бўйича фойдалилик нормаси солиштириш ва ҳоказо). 
Бундан ташқари, ҳар бир компания ўзининг инвестиция риски даражасини ҳисобга 
олган ҳолда ўзи учун инвестиция лойиҳаларини баҳолашда ички даромадлилик 
нормасининг мезон кўрсаткичини белгилаши мумкин. Ички даромадлилик нормаси 
пастроқ бўлган лойиҳалар автоматик равишда реал инвестициялар самарадорлигига мос 
келмаслиги сабабли рад қилинади. Бундай кўрсаткич инвестиция лойиҳаларини баҳолаш 
амалиётида "ички даромадлилик нормасининг йўл қўйиш мумкин бўлган ставкаси" 
номини олган. 
«Ички даромадлилик нормаси» кўрсаткичи шунингдек, бошқа номларга ҳам эга, 
масалан, «инвестициялар рентабеллик нормаси», Internal Rate of Return (IRR).
Юқорида кўриб чиқилган кўрсаткичларнинг барчаси ўртасида ўзаро алоқа мавжуд. 
Шу сабабли реал инвестициялар самарадорлигини баҳолашда бу кўрсаткичларни 
комплексли равишда кўриб чиқиш мақсадга мувофиқ. 
 
Қисқача хулосалар 
Инвестициялар самарадорлигини баҳолаш инвестиция қарорлари қабул қилиш 
жараёнидаги масъулият энг юқори бўлган босқичдир. 
Инвестициялар самарадорлигини баҳолаш қанчалик объектив ва ҳар томонлама 
ўтказилганлигига киритилган капитални қайтариш ва компаниянинг ривожланиш 
суратлари боғлиқ бўлади. Бунга эса баҳолашнинг замонавий усулларидан фойдаланиш 
ҳисобига эришилади. 

---

85
Бизнес-режа самарадорлигини баҳолаш соф келтирилган даромад, даромадлилик 
индекси, ўзини қоплаш даври, ички даромадлилик нормаси каби кўрсаткичлар ёрдамида 
амалга оширилади. 
Инвестиция амалиётида инфляция омили билан мунтазам ҳисоблашишга тўғри 
келади. Унинг вақт ўтиши билан пул маблағлари қийматини пасайтириб бориши, 
инфляциянинг (ўртача нархлар индексининг) ўсиши мос равишда пулнинг харид қилиш 
қобилиятини пасайтиришга олиб келиши билан боғлиқ. 
Инфляцияни ҳисобга олган ҳолда инвестиция жараёнларида пул оқимларини 
тўғирлаш билан боғлиқ ҳисоб-китобларда иккита асосий тушунча – пул маблағларининг 
номинал ва реал (ҳақиқий) қийматидан фойдаланиш қабул қилинган.