Табиатдан фойдаланишнинг геоэкологик

 

 

 

     

 

                                           

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

73 

XULOSA 

  Tabiatdan  foydalanishni  optimallashtirishning  boshqa  bir  mezoni  -  bu  ishlab 

chiqarishni  integral  geotizim  asosida  tashkil  qilish  tamoyiliga  o`tishdir.  Bu  to`g’rida 

yuqorida  aytganimizdek,  dastavval  tajriba  tariqasida  mamlakatning  eng  xarakterli 

hududlarida  ushbu  tamoyil  asosida  xo`jalikni  yuritishni  qo`llash  taklif  qilinadi,  agar  u 

o`zini  oqlasa,  uni  keng  miqyosda  qo`llashga  o`tish  joiz.  Tabiatdan  foydalanishda 

komponentlar va komplekslarning bir-birlari bilan o`zaro bog’liqligi, hamjihatligi, ta`siri 

qonunlari,  ekologik  muvozanat,  barqarorlik  hislatlarini  hisobga  olish  lozim.  Mazkur 

jamlama mezon boyliklardan foydalanish jarayonida juda zarur va unga barcha hududlarda 

amal  qilish  katta samara beradi. 

Tabiat  boyliklaridan  foydalanish  tamoyili  xarakteriga  qarab  turlicha  ekologik 

yo`nalishlarni  belgilash  mumkin.  eng  muqobili  va  maqsadga  muvofig’i  bu  resurslardan 

oqilona va ilmiy asosda foydalanishdir. Bu tarzda ekologik vaziyat ham barqaror va qulay, 

insonlarning  hayoti  xavfsiz  va  sog’lom  bo`ladi.  Iqtisodiy  va  ekologik  hayotning 

mustahkam  bo`lishi  barqaror rivojlanishni  ta`minlaydi. 

 

SHuningdek tabiatdan foydalanishning geoekologik asoslarini  ishlab chiqish, hudud 

tabiatiga  ehtiyotkorlik  bilan  munosabatda  bo`lish,  tabiiy  resurslarini  muhofaza  qilishni 

tashkil  etishda quyidagilarga  e`tiborni  qaratish lozim: 

—hudud  tabiatidan  foydalanishning  geoekologik  oqibatlarini  o`rganish  va  tabiatga 

ilmiy  asosda yondashishni yo`lga qo`yish hamda amaliyotga  yo`naltirish;   

—landshaftlardan oqilona foydalanishning geoekologik asoslarini o`rganish va ishlab 

chiqish, ularning  hududni rivojlantirishdagi  ahamiyatini  ochib berish; 

—obikor  erlardan  okilona  foydalanish,  tabiiy  va  iqtisodiy  geografik  omillarni 

hisobga olgan holda qishloq xo`jalik ekinlarni landshaft tiplariga moslashtirib joylashtirish 

; 

—antropogen  landshaftlarni  rekul’tivatsiyalashtirish,  foydalanish  uchun  yaroqsiz 

bo`lgan  geografik  majmualarni  optimallashtirish,  ularning  geoekologik  muvozanatini 

tiklash, ekosistemalarining rivojlanishi uchun qulay sharoit yaratish va ekologik  jihatdan 

sog’lomlashtirish; 

---

 

74 

 

 

—geokomplekslarda tadqiqotlar olib borishni kengaytirish, takomillashtirish 

uchun esa maxsus ekspeditsiyalar tashkil etish, mintaqalarda vujudga kelgan geoekologik  

va  landshaft-ekologik  muammolarni  bartaraf  etish  yuzasidan  olimlarning  hamkorligini 

mustahkamlash;   

     —

 

inson  xo`jalik  faoliyati  sust  bo`lgan  hududlarda  qo`riqxonalar  barpo  qilish, 

shuningdek  buyurtmaxonalar,  ekologik  markazlar,  tabiat  yodgorliklari,  milliy  va  xalq 

bog’lari tashkil  etish kabilardir.