Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

P
Е
RID
Е
RMA VA PO‘STLOQ. 
Kelib chiqishi ikkilamchi bo‘lgan qoplag‘ich to‘qima periderma deyiladi. 
Bu to‘qima o‘ziga xos  tuzilishga ega  bo‘lib, uchta qavatdan iborat: 1-sirtqi qavat- 
po‘kak yoki fellema, ya'ni po‘sti po‘kaklashib qo‘ng‘ir tusga kirgan o‘lik hujay-
ralar qatlami; 2-fellogen yoki po‘kak kambiysi-bo‘linadigan, quyuq protoplazma 
va yadrosi bo‘lgan tirik hujayralarning o‘rta eng yupqa qavati: 3-felloderma- fel-
logendan hosil bo‘lgan ichki tirik hujayra qavati. 
Fellogen ichkariga qarab tirik xlorofilli parenximatik hujayralarni hosil qi-
ladi. Bu hujayralar siyrak joylashib, ular orasida hujayralararo bo‘shliqlar qoladi. 
Bu to‘qima felloderma deyiladi. Demak, fellogen, po‘kak (fellema) hamda fel-
lodermani birgalikda periderma deyiladi. 
Yasmiqchalar
 (chechivichkalar). Birlamchi qoplovchi to‘qima (epi-derma) 
dagi og‘izchalar poyada bargdagiga nisbatan kamroq bo‘ladi va keyinchalik epi-
derma bilan birga to‘kiladi. Biroq epidermadagi ba'zi bir og‘izchalar ostidagi 
birlamchi parenxima hujayralaridan maxsus guruh xlorofilsiz hujayralar hosil 
bo‘ladi. Ular kengayadi, bu hujayralar bir-biridan ajralib, sharsimon shaklga kiradi. 

---

 34
Ana shu hujayralar ostida yasmiqchalar fellogen rivojlanadi.bunday hujayralar ba-
jaruvchi to‘qima deyiladi. Natijada bajaruvchi hujayralar po‘sti po‘kaklashadi va 
ichi havo bilan to‘ladi, ular orasida ko‘p miqdorda hujayralararo bo‘shliqlar 
vujudga keladi va shu joy bo‘rtadi, epiderma yoriladi, hosil bo‘lgan yoriqli bo‘rtma 
yasmiqcha deyiladi. Tashqi muhit bilan poyani ichki to‘qimalari orasida havo al-
mashinuvi jarayoni shu yasmiqchalar orqali bo‘ladi. 
Yasamiqchalarni marjon daraxti –buzinada ko‘rishimiz mumkin. 
QURUQ PO‘STLOQ;
 Daraxtlarning poyasi kambiy qavatining uzluksiz 
rivojlanishi natijasida doimo eniga o‘sib yo‘g‘onlashib turadi va shuning natijasida 
2-3 yildan so‘ng periderma yoriladi. Poya po‘stlog‘ining ichki qatlamlaridan yangi 
fellogen hosil bo‘ladi va undan yangi po‘kak qavati rivojlanadi, vaqt o‘tishi bilan 
tashqi tomonda joylashgan po‘stloqning hamma to‘qimalari, fellogen va felloder-
malar ham o‘ladi shu po‘stloqning o‘lik to‘qimalari yig‘indisi quruq po‘stloq 
deyiladi.