Muallifdan

Dialektal leksika
 
 Ma’lum  hududda  qo‘llanilib,  shu  hudud  (territoriya)  aholisi 
(vakillari)  uchungina  tushunarli  bo‘lgan  so‘zlar 
sheva  so‘zlari
  yoki 
dialektal  leksika
  deyiladi.  Bunday  so‘zlar 
dialektizmlar
  ham  deb 
yuritiladi. 
Sheva so‘zlari adabiy tildan uch xususiyatiga ko‘ra farqlanadi: 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
101 
101
 
a)  fonetik  xususiyatiga  ko‘ra: 
aka-oka,  bola-bala,  dada-doda, 
kovush-govush,edi-jedi
.  b)  leksik  xususiyatiga  ko‘ra: 
kartoshka-
barang,  yong‘oq-g‘o‘z,  g‘isht-karvich,  buzoq-o‘jak,  narvon-shoti
.  v) 
grammatik xususiyatiga ko‘ra: 
oshni-oshti, kelyapti-kevotti, boramiz-
boravuz, bobomga-boboma.
 
Ba’zi  so‘zlar  adabiy  til  va  dialekt(sheva)  da  qo‘llangani  holda, 
adabiy  tilda  shevadagidan  o‘zgacha  ma’noda  ishlatiladi.  Masalan, 
irkit;
  adabiy  tilda:  “kir,  iflos”;  shevada:  “ayron  xalta”  ma’nosini 
bildiradi. 
Tavoq; 
adabiy  tilda  ichi  chuqur  idish;  Farg‘ona  shevasida 
“lagan” ma’nosida qo‘llanadi. 
 Bir-biriga  yaqin  bo‘lgan  shevalar  yig‘indisi 
lahja
  deyiladi. 
O‘zbek xalq shevalari uchta lahjaga birlashadi. 
Qarluq  lahjasi
.  Bu  lahjaga  Farg‘ona,  Toshkent  tipidagi  shahar 
shevalari  kiradi.  Bu  lahjaga  kiruvchi  shevalar 
“y-
lashgan
”
  deb  ham 
yuritiladi.