N. X. Shomirzayev tibbiyot fanlari doktori, professor

2.4.1.  Umurtqalarning  umumiy  tuzilishi
Наг bir umurtqa -  
vertebra 
ning tuzilishi bajaradigan vazifasiga mos bo‘ladi.
1. Tayanch vazifasini bajargani uchun umurtqalarda tana -  
corpus vertebrae 
bo‘ladi.  Birinchi 
bo‘yin umurtqasida tana qismi bo‘lmaydi, bel umurtqalarida esa tana qismi kattaroq bo‘ladi. Kattaroq 
og‘irlik tushadigan dumg‘aza umurtqalari qo‘shilib, suyaklanib ketadi.
2. Umurtqa pog‘onasi kanali orqa miya uchun himoya vazifasini bajaradi.
Orqa miyaning kengaygan sohalarida umurtqa kanali ham kengroq bo‘ladi. Uning tashqi chegarasi
II bel umurtqasiga to‘g‘ri kelganligidan, uning ostida umurtqa kanali torayib borib, dum umurtqalari 
sohasida yakunlanadi.
3. Har bir umurtqada mushaklar birikadigan o‘simtalar bo‘ladi.
Ko‘ndalang va qirrali o‘simtalaming rivojlanganligi ularga birikadigan mushak va boylamlaming 
kuchiga bog‘liq bo‘ladi. Bel va ko‘krak sohalarida bu o‘simtalarga kuchli mushaklar birikadi va shu 
sohadagi o‘simtalar ancha rivojlangan bo‘ladi.
Dumg‘aza  umurtqalarining  o‘zaro  qo‘shilib  ketishi  natijasida  dumg‘aza  suyagining  tuzilishi 
boshqacharoq bo‘ladi.
Umuman, har bir sohadagi umurtqalarning tuzilishi uning vazifasiga mos bo‘ladi.
4. Qovurg‘alarko‘krak sohasida saqlanib qoladi. Qovurg‘alaming oldingi uchlari to‘sh suyagiga 
birikadi. To‘sh suyagi, qovurg‘alaming oldingi uchidan taraqqiy etadi.
5.  Tana  skeletining  tuzilishiga  odamning  vertikal  (tikka)  holatga  o ‘tishi  quyidagicha  ta’sir 
ko‘rsatadi:
5.1.  Umurtqa  pog‘onasida  egriliklar  hosil  bo‘ladi.  Oxirgi  bel  umurtqasi  va  dumg‘aza  suyagi 
orasida oldingi tarafga bo‘rtib chiqqan yuza -  
promontorium 
paydo bo‘ladi.
5.2.  Umurtqalarning  tanasi  pastga  yo‘nalgan  sari  kattalashib  boradi  va  nihoyat,  oyoq  kamari 
sohasidagi dumg‘aza umurtqalari o‘zaro suyaklanib ketadi.
5.3. Ko‘krak qafasining kengligi, oldingi o‘lchovi orqa o‘lchovidan katta bo‘ladi.
Umurtqa pog‘onasi -  
columna 
vertebralis alohida umurtqa -  vertebraelam ing qo‘shilishidan 
hosil  bo‘ladi.  Umurtqa pog‘onasi  tayanch vazifasini  va uning  ichida joylashgan  orqa  miya  uchun 
himoya vazifasini bajaradi. Umurtqa pog‘onasiga mushaklar birlashadi va kalla hamda tana haraka- 
tida faol qatnashadi.
Umurtqa  -