Бухоро давлат университети

 
     
Hunarmandchilikning  rivojlanishi  va  qadimgi  yo‘llarning  mavjudligi  tufayli 
Farg‘ona  vodiysida  Sharqiy  Turkiston  bilan  olib  borilgan  tashqi  savdo  bilan  bir 
qatorda, atrofdagi tog‘ vodiylarda yashovchi chorvador – ko‘chmanchi aholi bilan 
ham  o‘zaro  almashinuv  rivojlanadi.  Antik  davr  Farg‘ona  yodgorliklarining 
ayrimlarida  Xitoy  tangalari  uchrasa  ham  mahalliy  tangalar  uchramaydi.  Bu  hol 
natural xo‘jalik (mahsulot ayirboshlash) ustunlik qilganligidan dalolat beradi. 
 
Tadqiqotchilarning  fikricha,  Davan  davlati  mil.avv.  III  –  milodiy  III  asrlarda 
mavjud bo‘lgan bo‘lib, boshqaruv tizimiga ko‘ra podsholik hisoblangan. Aholining 
                                                           
45
 Eshov B O’zbekiston davlatchiligi va boshqaruv tarixi.-T.: “O’zbekiston Milliy Universitet”, 2012-yil, 95-bet.
 

---

ko‘pchiligi shaharlarda istiqomat qilgan. Buyuk Ipak yo‘lining paydo bo‘lishi ham 
ushbu  davlatning  gullab-yashnagan  davriga  to‘g‘ri  keladi.  Xitoydan  O‘rta  er 
dengizigacha  cho‘zilgan  bu  yo‘ldagi  qit’alararo  savdoda  sharqiy  Sug‘diyona 
chegaralaridan  to  Tan  davridagi  Xitoy  imperiyasigacha  bo‘lgan  yo‘lning 
xavsizligini ta’minlashda, oziq-ovqat, yo‘l ko‘rsatuvchilar va tarjimonlar yetkazib 
berishda Davan davlati asosiy rol o‘ynagan. Olimlarning aniqlashicha, milodning 
II asr Farg‘ona davlati barham topdi va uning yerlari Kushon podsholigiga qo‘shib 
olindi.  
     Qadimgi  Davan davlatini miloddan dastlabki  yuz yilliklari davomida mahalliy 
aslzodalar  sulolasi  boshqargan.    Buni  Xitoy  manbalari  tasdiqlaydi.  Bu  manbalar   
ko`rsatilishicha,  qadimgi  Farg`onani      419-yilgacha  bir  sulola  vakillari  uzluksiz 
idora qilganlar. O’rta Osiyo hududlarida Eftalitlar davlati  qaror topgach, qadimgi 
Farg`ona  davlati  ham  o`z  mustaqilligini  yuqotib,    ana  shu  Eftalitlar  davlati 
tarkibiga kirgan edi. Demak, podsholik boshqaruv tizimi va oqsoqollar kengashiga 
asoslangan  Davan  davlati  -  o‘z  davrida  qadimgi  o‘zbek  xalqi  davlatchiligi 
taraqqiyoti  an’analarini  davom  ettirgan  davlat  bo‘lib,  davlatchiligimiz  tarixida 
alohida ahamiyat kasb etadi. Keyingi olib borilajak tadqiqotlar Davan davlati tarixi 
muammolari bilan bog‘liq ko‘pgina masalalarga aniqlik kiritishi shubhasizdir.