Tibbiy kimyo javoblari

 

 

134) 

рН ни потенциометрик усул билан аниқлаш. 

 

Tana temperaturasi, turli biologik suyuqliklar osmotik bosimi m a’lum qiymatlarga ega bo‘lganligi kabi, orga

nizmning p H 

qiymati ham muhim doimiyliklardan hisoblanadi. Masalan, qon p H = 7,36, siydik pH = 5,0

—8,0 me’da shirasining pH 

=0,9

—2,0. Tegishli pH qiymatlarining o‘zgarishi patologik jarayonlarga, ya’ni kasallik paydo bo‘lishiga olib keladi. Qon, 

siydik, 

me’da shirasining reaksiya muhitlarini o ‘rganish diagnostikada, shuningdek,

 jarrohlikda va boshqa kasalliklarda 

hamda ovqatlanish, dorivor moddalarni qabul qilishda muhim ahamiyatga ega. p H ni potensiometrik aniqlash usuli aniq 

va ishonchlidir. Bu usulni

, biologik suyuqliklaming p H ini boshqa usullar bilan aniqlab bo’lmaydigan 

hollarda ham 

qo‘llash mumkin. M asalan, rangli va loyqasimon moddalarni, ya’ni qon, hujayra suspenziyasi kabilaming pH qiymatini 

titrimetrik analiz usullari bilan aniqlab bo‘lmaydi

, faqat potensiometrik usul yordamida aniqlash mumkin. Potensiometrik 

usulining bunday afzalliklari, uni biokimyoviy, klinik hamda sanitariya-

gigiena laboratoriyalarida keng qo‘llanishiga imkon 

beradi. Potensiometrik titrlash usuli galvanik elem entlarning elektr yurituvchi kuchini (EYUK) aniqlashga asoslangan. 

Potensiometrik usul bilan turli biologik sistemalardagi ionlarning miqdori va redoks jarayonlarning potensial qiymatlari, 

biologik suyuqliklarning p H qiymati aniqlanadi. Sistemaning EYUK oksidlanish-qaytarilish reaksiyasida sistemaning 

redoks potensiali o‘zgarishi hisobiga o‘zgaradi, kislota

-

asosli reaksiya yoki cho‘kma hosil bo‘lishi bilan boradigan 

reaksiyalarda ionlar konsentratsiyasi o‘zgarishi hisobiga o‘zgaradi. Masalan, kislotani ishqor bilan 

titrlashda vodorod 

ionlarining konsentratsiyasi asta-sekin kamayadi, ekvival

ent nuqtada esa keskin kamayib, so‘ng yana sekin o‘zgaradi. 

Sistemaning EYUK ham shunga mos ravishda o‘zgaradi. Eritmalarning pH qiymatini aniqlash 

- analiz qilinayotgan 

eritmaga aniqlash elektrodi tushirilib uning potensial qiymati p H ga bogiiqligini solishtirishga asoslangan. Sistemaning 

potensial qiymati aniqlash elektrodi va potensial qiymati ma’lum elektrod (normal vodorod, kalomel) dan tuzilgan 

zanjirning EYUK.bo‘yicha aniqlanadi. Potensiometrik titrlashda o ‘lchovchi va solishtiruvchi elektrodlarnin

g potensiallari 

farqi biJan q o ‘shilayotgan ishchi eritmaning hajmi o‘rtasidagi bog‘lanish kuzatiladi. Eritmalarning pH qiym atini 

potensiometrik usulda aniqlash kimyoviy va biokimyoviy laboratoriyalarda katta ahamiyat kasb etadi. Bu usul bilan 

loyqa, ran

gli, indikatorlar yordamida ekvivalent nuqtani aniqlash qiyin bo‘lgan, ko‘p jinsli, kichik konsentratsiyali kuchsiz 

elektrolit tutgan bilogik suyuqliklaming pH qiymati aniqlanadi. Keyingi vaqtda eritmalarning pH qiymati EYUK ni 

kompensatsion usulda aniqlash prinsipiga asoslangan yarimavtomat va avtomat p H metrlar yordamida amalga oshadi.