Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi


 Kalkulyasiya buxgalteriya hisobi usulining bir elementi sifatida



Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet63/116
Sana15.01.2022
Hajmi1,26 Mb.
#370055
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   116
Bog'liq
buxgalteriya hisobi nazariyasi 2

4. Kalkulyasiya buxgalteriya hisobi usulining bir elementi sifatida. 

Kalkulatsiya orqali mahsulot tannarxi aniqlanadi va foyda miqdori aniqlanishi uchun asos 

hisoblanadi.  Bundan  ko‘rinib  turibdiki,  kalkulatsiya,  tannarx  va  xarajat  so‘zlari  o‘zaro 

bog‘langandir. SHuning uchun xarajatlar va ularning iqtisodiy mazmuni, guruhlanishi to‘g‘risida 

tushunchaga ega bo‘lish maqsadga muvofiqdir.  «Mahsulot (ishlar, xizmatlar) ni ishlab chiqarish 

va  uni  sotish  bilan  bog‘liq  xarajatlar  tarkibi  hamda  moliyaviy  natijalarni  shakllanish  tartibi 

to‘g‘risida»gi  nizomga asosan xarajatlar ishlab chiqarish  va davr xarajatlariga bo‘linadi.  Ishlab 

chiqarish  xarajatlari  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  tannarxini  tashkil  etadi.  Davr  xarajatlari 

korxonaning foyda yoki zararlari hisobidan qoplanadi.

 

Kalkulyasiya - tannarxni aniqlash demakdir. Ushbu usuldan korxona mulklaridan ba’zilari 

hisobini  yuritishda  foydalaniladi.  Masalan:  ishlab  chiqarilgan  mahsulot,  material  tannarxini 

aniqlash.  SHuningdek,  savdo  korxonalaridagi  muomala  xarajatlari,  moddalari,  summalarini 

tovarlar bo‘yicha tegishli ravishda taqsimlashda ham kalkulyasiyadan foydalaniladi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  1999  yil  5  fevraldagi  54-son  qarori 

bilan tasdiqlangan (2003 yildagi o‘zgarishlar bilan) «Maxsulotlarining tarkibi hamda moliyaviy 

natijalarni  shakllantirish  tartibi  to‘g‘risida  Nizom»da,  xo‘jalik  yurituvchi  sub’ektlar  faoliyatida 

vujudga keladigan xarajatlar tarkibi yoritib berilgan. 

Buxgalteriya hisobining ushbu usuli boshqa usullar bilan uzviy bog‘liqlikdadir. Umuman, 

e’tibor berilsa, buxgalteriya hisobining hamma usuli ham o‘zaro uzviy bog‘liqlikdadir. 



Kalkulyasiya usulini schetlar tizimi bilan bog‘liqligi shundaki, kalkulyasiya qilinishi talab 

etilayotgan mablag‘ bilan bog‘liq xarajatlar tegishli schetlarda aks ettirilganligidir. 

Baxolash  bilan  kalkulyasiyaning  bog‘liqligi  shundaki,  kalkulyasiya  orqali  aniqlangan 

tannarxlar baholash ko‘rinishida hisobga olinadi. 

Turli mablag‘lar tannarxi kalkulyasiya yordamida aniqlanadi, masalan: mehnat buyumlari, 

tayyorlangan  mahsulot,  sotilgan  tovarlar  (ish,  xizmat)  tannarxi  ham  kalkulyasiya  yordamida 

aniqlanadi. 


Download 1,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   116




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish