Noorganik kimyo

9.16-  rasm. Etilendiamintetrasirka kislotasini (a) va kompleksini tuzulishi 
[CaQ]2- (b)  tuzulishi.  
 
 
 
Hlorofil molekulasining tuzilishi unda markaziy atom magniy azot bilan 
koordinasion bog’langan. 
S-BLOK ELEMENTLARI VA ULARNING BIRIKMALARI
33
 
        Vodorod XV1 asrning birinchi yarmida nemis vrachi Paratsels 
tomonidan kashf etilgan. 1776 yilda ingliz olimi G.Kavendesh uning xossalarini va 
bosqra gazlardan farqini o’rgandi. 1783 yilda A.Lavuaze vodorodni birinchi marta 
suvdan oldi va suv ham vodorod va  kisloroddan tashkil topishini ko’rsatdi. 
Vodorodni qaynash temperaturasi  -252
o
  S , suyuqlanish temperaturasi - 
259,2 
o
S . Vodorodni 3 ta izotopi bor:   
1
1
H  protiy. 
2
1
H  deyteriy, va    
3
1
H  tritiy. 
Tabiatda   99,985 %  protiy va 0,015 %  deyteriy bo’ladi. 
 H atomi yadrosi 1 e dan iborat, atom massasi 1,00797 vodorod atomi 
musbat va manfiy zaryadlangan ionlar xosil qilishi mumkin. 
       H   -e    =  H
+   
 -1305 kJ
               
H   +e   =    H
-
    +76,1 kJ   
H
+
  bu, yadro, ya’ni erkin proton.H
-
  inert gaz neonni elektron qavatiga 
o’xshash. H
- 
 anchagina beraror.   H
+
  farat kovalent boq’  hosil qiladi.