Noorganik kimyo

      •  qattiq kislotalarning  komplekslarini  barqarorligi o’zgarish tartibi: 
         
 
 • uymsoq kislotalarning  komplekslarini o’zgarish tartibi: 
                
        
Jadval   5.3.Luyisning kislota va asoslarini sinflanishi 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
136 
 
 
     Kislota-asos ta’sirda ishtirok etadigan element tagiga chizib qo’yilgan. 
      
А1
3+ 
   ioni uchun bog’ mustahkamligi anionnig elektrostatik parametri £  =  
z
2
/r  ortib borishi bilan  bogning ion modeliga mos keladi.  Hg
2+ 
  uchun esa 
anionning polyarlanishi ortishi bilan bog’lanish kuchi ortadi. Bu ikkalaa holat,  
qattiq kislotalar ion o’zaro ta’sir tufyli komplekslar hosil qilishi va ‘lektrostatik 
o’zaro ta’sirning ustun kelishidan, uymshoq kilotlarda bo’lsa , hosil bo’lgan 
komplekslarda kovalent boglanish uzaga kelishi ustunligi ko’rinib turibdi. 
      Shunday sinflash neytral kislota va asoslar ucghun ham o’rinlidir. Masalan 
Luyis kislotasi fenol  (
С
2
Н
5
  )
2
0: bilan barqaror komplekslar hosil qilgani holda   
(
С
2
H
5
)
2
S:  bilan komplekslar hosil qilmaydi.  Bunday holan 
А1
3+ 
ionida ham F
- 
da 
va Cl
-
 ionida kuzatiladi. 
Luyis kislotasi I
2  
teskarisi (
С
2
H
5
)
2
S:  barqaror kompleks hosil qiladi. Demak, fenol 
qattiq kislota,   I
2  
 bo’lsa uymshoq kislotadir. 
        Umumiy holatda hosil bo’ladigan komplekslarning termodinamik barqarorligi 
jihatidan galogenid komplekslariga o’xshahsh uymshoq va qattiq kislotalarga 
bo’linadi.Boshqa komplekslar uchun agar zarrachalar sifatida olinsa quyidagi 
qoidalar kuzatiladi: