O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

8.5-chizma. Bozor muvozanati

48

.

 

 

 

                                                           

47

  McConnell,  Brue.  Economics:  principles,  problems  and  policies.  20th  edition.  America,  New  York: 

McGraw-Hill, 2014. page 54 

48

  McConnell,  Brue.  Economics:  principles,  problems  and  policies.  20th  edition.  America,  New  York: 

McGraw-Hill, 2014. page 54 

a) 

b) 

d) 

e) 

---

171 

 

8.6-chizma. Talab va taklifning narxga nisbatan o‘zgarishi

49

.

 

 

Ba’zan  muvozanatlashgan  narx  ham  deb  yuritiladi.  Bozor 

muvozanati va muvozanatli narx har doim mavjud bo‘lib turmaydi, 

ularga ta’sir qiluvchi ko‘plab omillar muvozanatlikning  buzilishiga 

sabab  bo‘ladi.  Ammo  iqtisodiyotda  ushbu  muvozanatga  doimo 

intilish mavjud bo‘ladi. 

«Talab  va  taklif»  tushunchalari  tahlili,  bizga  sotuvchi  va 

xaridorlar manfaatlari mos kelishini qarab chiqishga o‘tish imkonini 

beradi. Mos kelishlik o‘z ifodasini muvozanatli narxda topadi.  

Talab  va  taklif  egri  chiziqlarini  bitta  grafikka  joylashtirib 

bozorning muvozanatli nuqtasini hosil qilamiz:  

Tb=  Tf=  Sm  =Qm,  bu  yerda:  Tb-  talab,  Tf-  taklif,  Sm  = 

muvozanatli baho, Qm – tovarning muvozanatli miqdori. 

Grafikda  К  nuqtaga  muvozanatli  baho  (Sm)  va  mahsulotning 

muvozanatli miqdori (Qm) mos keladi. Muvozanatli nuqta (К) yoki 

muvozanatli  narx  (Sm)ga  tasvirlanganidek  sotuvchi  va  xaridorlar 

manfaatlarining  spiral  bo‘yicha  harakati  natijasida  bir-biriga 

yaqinlashish  yo‘li  bilan  erishiladi.  Xususan,  bizning  misolda,  narx 

50  so‘m  bo‘lganda,  xaridor  mazkur  tovar  (un)  dan  10  kg  sotib 

olishga, sotuvchi esa 60 kg bozorga chiqarishiga tayyor bo‘ladi. 100 

so‘mlik  narxda  sotuvchi  va  xaridorlar  ahvoli  butunlay  qarama-

qarshi  tomonga  o‘zgaradi:  sotuvchi  faqat  5  kg  un  chiqarishga, 

xaridor esa 80 kg sotib olishga tayyor bo‘ladi va hokazo. 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

                                                           

49

  McConnell,  Brue.  Economics:  principles,  problems  and  policies.  20th  edition.  America,  New  York: 

McGraw-Hill, 2014. page 57