Ishlab chiqarishdagi mashina va mexanizimlarning ish unumdorligini oshirish

---

KIRISH 

 

Ishlab chiqarishdagi mashina va mexanizimlarning ish unumdorligini oshirish 

va 

sifatli 

maxsulot 

ishlab 

chiqarish 

ushbu 

sanoat 

qurilmalarining 

avtomatlashganlik  darajasiga  bevosita  bog’liqdir.  Sanoat  qurilmalarining 

avtomatlashganlik 

darajasi 

bu 

qurilmalarning 

zamonaviy 

va 

energetik 

ko’rsatkichlari  yuqori  bo’lgan  texnika  vositalari  bilan  jixozlanishida  namoyon 

bo’ladiadi.  Sanoat  qurilmalarining  ishchi  organlari,    xarakatlantiruvchi  elektr 

yuritmalari  va ularni boshqaruvchi  avtomatlashtirilgan  boshqaruv tizimlari    elektr 

mexanik tizimni (EMT) asosini tashkil etadi. 

Elektr mexanik tizim elektr tarmog’iga ulab beruvchi va ximoyalovchi elektr 

va  elektron  apparatlardan,    ishchi  mashinaning  ijrochi  organini  xarakatga 

keltiruvchi  elektr  motor  va  uning  koordinatalarini  boshqaruvchi  boshqariluvchi 

o’zgartkichlardan,  o’zgartkichlarning  boshqaruv  tizimi  va  turli  o’lchov 

o’zgartkichlardan,  vazifalovchi  va  boshqa  qurilmalardan  xamda  turli  elektron 

moslamalardan iborat bo’ladi.  EMTni tashkil etuvchi elementlarining taxlili shuni 

ko’rsatadiki,  aksariyat  elementlar  o’zining  ishlash  asoslari,  ichki  tuzilishi  va 

boshqa  xususiyatlari  bilan  talabalarga  «Elektr  mashinalari»,  «Elektr  yuritma 

asoslari»,  «Avtomatik  boshqarish  nazariyasi»  va  «Elektr  mexanik  tizimlarni 

boshqarish» fanlari bo’yicha bilimlarni o’zlashtirishda muxim axamiyat kasb etadi. 

Biroq zamonaviy EMT larni loyixalash, taxlil qilish va yaratish jarayonida tarkibiy 

elementlarining  vazifaviy  xususiyatlarini,  ya’ni  ularning  kirish  va  chiqish 

koordinatalari orasidagi o’zaro bog’lanishlarni bilish talab etiladi. 

 «EMT  apparatlari,  elementlari  va  o’zgartkich  texnikasi»  fanning  oldiga 

qo’yilgan  asosiy  vazifalardan  biri  EMT  tarkibiy  tuzilishini  tashkil  etuvchi  elektr 

apparatlari,  elementlari  va  o’zgartkich  texnikasi  qurilmalarining  ishlash 

asoslarining  fizik  asoslarini  o’rganish,  ularni  loyixalash  uchun  zaruriy  nazariy 

bilimlarga ega bo’lish va ularni boshqarishning nazariy va amaliy asoslarini chuqur 

o’zlashtirishdan  iborat.  Shuningdek,  elektr  apparatlari,  elementlari  va  o’zgartkich 

texnikasi  qurilmalarining  bazaviy  elementlari  bo’lgan  yarim  o’tkazgichlar 

---

texnikasi  va  ularni  boshqarishda  qo’llaniladigan  elektron  tizimlarning  shiddatli 

rivojlanishda  ekanligini  xisobga  olgan  xolda  ularning  zamonaviy  va  istiqbolli 

turlarining ishlash asoslari va qo’llanish soxalari xaqida  kengroq axborotlar berish 

xam maqsad qilib qo’yilgan.  

«Elektr  mexanik  tizimlarning  apparatlari,  elementlari  va  o’zgartkich 

texnikasi»  fani  oliy  tahlimning    «Elektr  texnikasi,  elektr  mexanikasi  va  elektr 

texnologiyalar»  bakalavriatura  yo’nalishining  ixtisoslik  fanlari  bilan  umumiy 

texnikaviy asos fanlar oralig’idagi bog’lovchi ko’prik vazifasini o’taydi va ixtisos 

fanlarini o’zlashtirishda zarur nazariy va amaliy manba bo’lib xizmat qiladi.