Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

lean 

production

» 

tamoyillariga, 

additiv, 

nano- 

vabiotexnologiyalargaasoslanganishlabchiqarishlarningko‘proqta’siriostidaamalga

oshirilaboshlaydi.Mosravishda, 

boshqaruvqarorlariishlabchiqishvaqabulqilishuchuntalabqilinadiganaxborothajmiy

ana 

ham 

ortadi,tovarlarvahizmatlarishlabchiqarishbo‘yichaboshqaruvtuzilmasiqaytaformatla

nadi,aholivabiznesningdavlatorganlaribilano‘zaroaloqalaritizimidakatta 

o‘zgarishlarro‘yberadi. 

Bunda 

ijtimoiyvaiqtisodiyrivojlanishningijobiyyo‘nalishigao‘tishbosqichidagiasosiyomilla

rquyidagilarhisoblanadi: 



 

elektron hukumat konsepsiyasini amalga oshirish; 



 

transport,  uy-joy  kommunal  hizmatlarini  va  boshqalarni  kompleks 

axborotlashtirishga  asoslanadigan  «

raqamli  shahar

»  g‘oyasini  hayotga 

tadbiq etish; 



 

yangi  texnologik  avlod  tovarlarining  bozorda  ommaviy  ravishda  paydo 

bo‘lishi  (

masalan,  robotlar,  3D-printerlar,  haydovchisiz  avtomobillar 

ishlab chiqarish va boshqalar

); 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 



 

3D-printerlarning 

ishlab  chiqarishdava  uy  ho’jaligida  qo‘llash 

ko’lamining ortishi; 



 

«

aqlli

»  va  o‘ta  ekologik  uy-joylar  qurish  g‘oyasini  amalga  oshirish,  bu 

katta hajmdagi yangi pardozlash va qurilish materiallari talab qiladi; 



 

organizmni yoshartirish va davolash bilan bog‘liq innovatsion tibbiy dori-

darmonlarga talabning o‘sishi; 



 

turli  xildagi  muqobil  va  erkin  bandlik  shakllari,  jumladan,  autsorsing 

tarqalishi  (

buxgalteriya  hizmatlari,  dasturlash,  tarjima,  banking 

hizmatlari, erkin ijodiy faoliyat va boshqalar

); 



 

potensial  ish  beruvchi  tomonidanturli  buyurtmalar  joylashtiladigan  ko‘p 

sonli professional tarmoqlarning yaratilishi. 

   Sanab  o‘tilgan  omillar  mahsulot  va  elektron  hizmat  yig‘indisi  sifatida  ko‘rib 

chiqilishi mumkin bo‘lgan raqamli iqtisodiyot platformalarini qo‘llash yo‘li bilan 

boshqaruv  va  ishlab  chiqarishdagi  harajatlarni  qisqartirish  bilan  bog‘liqdir.Gap 

birinchi  navbatda,  hizmatlar  buyurtmasi,  resurslardan  birgalikda  foydalanish, 

kontragentlar tanlab olish, elektronsavdo, to‘lovlar va shu kabi platformalar haqida 

boradi.Texnologik  jihatdan  raqamli  iqtisodiyotyuridik  va  jismoniy  shaxslarning 

birgalikdagi  faoliyati  bo‘yicha  o‘zaro  aloqa  qilishi  mumkin  bo‘lgan  muhitni 

ifodalaydi. Hizmatlar sohasida raqamli texnologiyalarkatta  hajmdagi operatsiyalar 

bilan namunaviy vazifalarni arzon, qulay va vositachilarsiz bajarishga qodir bo‘lib, 

bunga 

Uber

  taksi  buyurtmasi  (

biznesni  «uberizatsiya»  qilish

),  elektron  savdo, 

internet-banking  va  boshqalar  misol  bo‘lishi  mumkin.  Iqtisodiyotning  ko‘plab 

sohalarida  daromadlilik  darajasini  oshirish  uchun vositachilarni  avtomatik tarmoq 

servislari  (

yetarli  darajada  yaxshi  ishlayotgan  sayt  yoki  mobil  ilova

)  bilan 

almashtirish  mumkin.  Biznesni  bunday  tashkil  qilish  hizmat  qiymatini  sezilarli 

ravishda  pasaytirishga  imkon  berishdan  tashqari,  to‘liqsiz  bandlik  va  yakka 

tartibda ishlab chiqarishning turli shakllari roli ustunlik  qiladigan yangi iqtisodiyot 

tuzilmasiga  olib  kelishi  mumkin.  Kraudfanding  va  kraudsorsing  texnologiyalari 

ham 

raqamli 

iqtisodiyot 

texnologiyalari 

sifatida 

ko‘rib 

chiqilishi 

mumkin.Vositachilarni  bartaraf  qilish,  internetni  rivojlantirish  va  «

aqlli

» 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

avtomatlashtirilan  servislar  yaratish–  bular  ham  qo‘shilgan  qiymat  olishga 

asoslanadigan  iqtisodiyotdan  hamkorlik  va  ne’matlar  ayirboshlashga  asoslangan 

iqtisodiyotga  o’tishdir  (

shu  jumladan  «shering-economy»ham

).  Shu  sababli, 

raqobat  -  o‘zaro  manfa’atli  kooperatsiya  va  o‘zaro  aloqalarga  o‘rin  bo‘shatib 

beradi vako‘proq vertikal aloqalarga emas, balki o‘zaro teng munosabatlarga, bir-

birini to‘ldirib turadigan hizmatlar taqdim etishga asoslanadi. Bu yerdan hizmatlar 

elektron  savdosi  va  hajmining  ortishi  hamda  servislar  sonining  o‘sishi  kelib 

chiqadi.Jahon  banki  mutaxassislarining  aniqlashicha,  yuqori  tezlikdagi  internetda 

foydalanuvchilar  sonining  10%  o‘sishi  YIM  yillik  o‘sishini  0,4%  dan  1,4%gacha 

oshirishi  mumkin.  Davlatlarning  YIM  dagi  ulushi  elektron  iqtisodiyot  vositasida 

yiliga  qariyib  20%  o‘sishi  bunday  iqtisodiyotning  ahamiyatining  tan  olinishi 

hisoblanadi, rivojlangan mamlakatlarda bu ko‘rsatkich o‘rtacha yetti foizni tashkil 

qiladi. Bashoratlarga ko‘ra,o‘sish sur’ati saqlanib qolgan holda 10-15 yildan keyin 

bunday  iqtisodiyotning  jahon  YIMdagi  ulushi  30-40%ga  yetishi  mumkin  ekan. 

Zamonaviy  axborot  platformalarini  birlashtirish  asosida  o‘zaro  aloqalarni  tashkil 

qilishning  yangi  ijtimoiy  modellari  iqtisodiy  texnologiyalarning