Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Xulosa 
 
 *Iqtisodiy faoliyat jarayonida kishilar o’rtasida ro’y beradigan munosabatlar iqtisodiy 
munosabatlar bo’lib, uning markazida mulk munosabatlari turadi. Yaratilgan ne’matlarni qanday 
o’zlashtirish anna shu munosaatlarga bog’liq.  
 *Mulk munosabatlari resurslarni cheklanganligi tufayli kelib chiqqan. Inson tabiatan o’z 
manfaatlarini ko’zlovchi, cheksiz bo’lishi, ikkinchi tomondan, resurslarni cheklanganligi kishilik 
jamiyatining dastlabki pog’onalaridan boshlab ne’matlarni o’zlashtirishda turli-tuman konfliktlar 
chiqishiga sabab bo’lganki, aqlli mavjulot inson ma’lum qonun-qoidalar ishla chiqish orqali 
bartaraf qilish yo’lini topgan.  
 * Mulk itisodiy va huquqiy kategoriya bo’lib, ular o’zaro og’liq va bir-  
 birini taqozo qiladi. Mulkchilikni mazmunini o’zlashtirish ifodalaydi. O’zlashtirish esa 
egalik qilish, foydalanish, tasarruf qilish yaxlitligidan iborat.  
  *O’zlashtirish qanday yuz berishiga ko’ra mulk turlari vujudga kelgan. Ular ma’lum 
mezonlar asosida ajratilgan. Unga ko’ra kishilik jamiyati vujudga kelgandan hozirga qadar 
mulkchilikning uch tipi: ijtimoiy mulk, xususiy mulk, hamkorlikdagi mulk va ularga muvofiq 
ravishda mulk shakllari vujudga kelgan.  
 *Kishilik jamiyati taraqqiyoti shuni ko’rsatadiki, mulkning biron bir turi, shakli monopol 
mavqega ega bo’lsa, ana shu monopol mavqega ega bo’lgan boshqa mulk egalariga tegishli 
bo’lgan ne’matlarni ham bir qismini o’zlashtirish imkonini qo’lga kiritadi.  
 *Bozor (aralash) iqtisodiyotining muhim afzalligi shundaki, u mulkchilikning turli-
tumanligi asoslangan. Unga ko’ra ko’p ukladli iqtisodiyot barpo etiladi, monopolizmning asosi 
barham topadi. Shuning uchun mamlakatimiz bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’lini tanlar ekan, eng 
avvalo mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishga alohida ahamiyat berildi.