7398b1cc-0a47-4d0e-b58e-dd2544d80cac pdf

va ularni  izohlang. 
 
 
 

---

182 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7-topshiriq
. 
“
Kalit 
soʽzlar” 
kommunikativ mashqi. 
Talabaga    samarali  muloqot    haqida  kichik  hikoyacha  tuzish  vazifasi 
topshiriladi.  Hikoyaning  mazmunida  talaba 
oʽzi
  hal  qilolmayotgan  muammo 
boʻlishi
  kerakligi 
ta’kidlanadi
.  Hikoya  tinglab 
boʻlingach
, 
oʻqituvchi
  hikoyani 
tahlil qilish uchun 7 ta kalit 
soʽz
 (tushunchalar)ni ajratib yozishni taklif etadi: 
-
 
bu kalit 
soʽzlar
 hikoyaning eng xarakterli jihatlarini aks etish kerak; 
-
 
kalit 
soʽzlar
 muammoni aks ettirish kerak; 
-
 
bitta emas, bir necha 
soʽz
 bilan ifodalanuvchi kalit tushuncha berish mumkin. 
Kalit 
soʽzlar
 
ro’yxati
  guruh  talabalari  tomonidan  birgalikda  tuziladi,  7  ta 
soʽzdan  oshsa
, kamaytiriladi, 
ba’zi
 tushunchalar 
qoʻshilib
, yaxlit holga keltiriladi. 
Mashqni bir necha bor 
oʻtkazish
 mumkin. Yakunida 
oʻqituvchi
 suhbatdosh nutqida 
kalit  so`zlarni  ajratib  olish 
koʻnikmasining
  kommunikativ  vaziyatlardagi 
ahamiyatini  aytib 
o’tadi
.  Shuningdek,  har  bir  kalit  so`z  -  kommunikativ 
vaziyatlarni yuzaga keltiruvchi nuqta ekanligiga e
’tibor
 qaratadi. 
 
8-topshiriq.
 
Matnni o’qing. 
 
HIKOYAT 
Bundog’ 
ayturlarki, 
Anushirovon 
Odilning 
zamonida 
bir 
xotin 
Abuzurjmehrning  oldiga  kelib,  undan  bir  savol  so’rdi.  Abuzurjmehr  ul  savolni 
bilmamish  erdi  va  xotinga  qarab  dedi:  “Ey  xotin,  ul  so’zni  sen  so’rorsan,  uni 
bilmasman”. U xotin dedi: “Sen bugina so’zniki bilmassan, podshohning ne’matin 
nechun  yersan?”  Abduzurjmehr  dedi:  “Bilg’on  so’z  uchun  yerman,  ammo 
 
 
 
 

---

183 
 
bilmag’on so’z uchun yemasman. Har so’zniki bilmasman podshoh menga ul so’z 
uchun hech narsa bermas va harna bersa bilg’on so’zim uchun berur”.
 
Ammo, 
ey farzand, hech kishining oldida ifrot qilmag’il va ifrotni shumliq deb 
bilg’il.  Har  ishda  miyona  (o’rtacha)  bo’lg’il,  so’z  aytmoqda  va  ish  qilmoqda... 
sangin bo’lg’il. Rozingni o’zingdin o’zga  kishiga aytmag’il, agar aytsang so’ngra 
uni roz demag’il.
 
Xaloyiqning orasida  bir  kishining  qulog’iga  so’z  aytish  yaxshi emasdur.  Agar 
bu  so’z  garchand  yaxshi  so’z  bo’lsa  ham,  tashqarisindan  uni  yomon  so’z  deb 
gumon  qiladilar  va  ko’p  odamlar  bir  –
 
birlaridan  dargumon  bo’ladilar.  Gar  so’z 
demoqchi  bo’lsang,  shunday  so’z  degilki,  so’zingning  rostlig’iga  guvohlik 
bersinlar.  Agar  o’zingni  zo’rlik  bila  aybdor  qilmoq  tilamasang,  biror  narsaga 
guvoh  bo’lmag’il  va  agar  guvoh  bo’lsang,  guvohlik  berar  vaqtda  ehtiroz  bo’lg’il. 
Agar guvohlik bersang, mayl bila bermag’il.
 
Har 
so’zni  andisha  bila  boshlag’il,  toki  aytg’on  so’zingdin  pushaymon 
bo’lmag’aysan.
 
Andishani  ilgari  tutmoq  ham  bir  nav  karomatdur.  Hech  so’zni  eshitishdan 
diltang bo’lmag’il. Ul so’z ishingga xoh yarasun, xoh yaramasun, uni eshitg’il, to 
yuzingga so’z eshigi
 
beklanmasun va foydasi favt bo’lmasin.
 
Sovuq  so’zlik  bo’lmag’il.  Sovuq  so’z  bir  tuxumdur,  undin  dushmanlik  hosil 
bo’lur.