O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

Bo‘g‘uvchi ta’sirga ega bo‘lgan zaharlovchi moddalar. 
Bo‘g‘uvchi  ta’sirga  ega  bo‘lgan  zaharlovchi  moddalar  birinchi  marta  birinchi  jahon 
urushi davrida nemis ko‘shinlari tarafidan kimyoviy qurol sifatida ingliz va fransuz ko‘shinlariga 
qarshi 1915 yil 22 aprelda ishlatilgan. Bunda xlor moddasi qo‘llanilgan edi, xlor gazining ta’siri 
kam  bo‘lganligi  uchun  1915  yilning  dekabr  oyida  nemis  ko‘shinlari  fosgen,  difosgen  va  xlor-
pikrin moddasini ishlatganlar. 
Keyinchalik  yangi  zaharlovchi  kimyoviy  moddalar  sintez  qilinganligi  sababli, 
bo‘g‘uvchi  ta’sirga  ega  bo‘lgan  zaharlovchi  moddalarga  chet  el  harbiy  mutaxassislarining 
e’tibori  ancha  kamayib  ketgan  edi.  Hozirgi  vaqtda    olingan  ma’lumotlarga  qaraganda,  bu 
zaharlovchi moddalarga qiziqish  yana ortib bormokda. Uning fizik va kimyoviy xususiyatlarini 
yaxshilash ustida ko‘p ilmiy ishlar olib borilmoqda. 
Kimyo  sanoatida  xlor  ko‘p  mikdorda  ishlab  chiqariladi.  Undan  qishloq  xo‘jaligida, 
kasalliklardan,  zararkunanda  va  begona  o‘tlardan  asrash  uchun  (geksaxlorsiklogeksan, 
polixlorpinin,  polixlorkampfen,  geptaxlor,  keltan,  ditoks,  milbeks  va  boshqalar)  pestitsidlar  si-
fatida  ishlatib  kelinmokda.  Kog‘oz  ishlab  chiqarishda,  qog‘ozlarni  oqartirish  uchun  toza  xlor 
ishlatiladi.  Tibbiyotda  xlorli  birikmalar  keng  mikdorda  dezinfeksiya  ishlarini  o‘tkazishda 
ishlatiladi.  SHuning  uchun  xlor  ishlab  chiqaruvchi  sanoat  korxonalari  harbiy  maqsadda 
ishlatiladigan fosgen va difosgen ishlab chiqarish    ga o‘tishga ko‘p mablag‘ talab qilmaydi. 
Hozirgi vaqtda NATO  davlatlari ko‘shinlarida fosgen moddasi tabelli kimyoviy qurol 
sifatida qabul     qilingan    . 
Xlorpikrin moddasi protivogazlarni tekshirish uchun o‘kuv zaharlovchi moddasi sifatida 
qo‘llaniladi.