Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Oqimli  usul.
  Kajavali  va  laboratoriya  stakani  yordamidagi  usullardan  foydalanishdagi 
kamchiliklar izlanuvchilarni oqimli usulni ishlab chiqishga yo‘naltirdi, bunda ular aralashishdagi 
aylanishni takomillashtirishga harakat qilishdi. Ushbu usulda qo‘llaniladigan erituvchining ko‘p 
hajmi  in  vivo  holatida  bo‘lmaydi.  Bu  ta’sirlar  standartlashtirishga  tushmaydi.  Bundan  tashqari 
stakanli usullarning barchasida dori moddasining konsentratsiyasi konsentratsiyaning 0 dan eng 
yuqori  darajasigacha  ko‘tariladi.  Ushbu  konsentratsiyaning  ko‘tarilishi  in  vivo 
konsentratsiyasining  ko‘tarilishiga  to‘g‘ri  kelmaydi,  chunki  in  vivo  usulida  eritilgan  va 
absorbirlangan moddalar absorbsiya joyidan chiqariladi.  
 
Oqimli  usulda  xom  ashyo  vertikal  holatdagi  kolbaga  solinadi  va  erituvchi  suzgichdan 
o‘tkaziladi.  Suzgich  orqali  o‘tish  natijasida  laminar  oqim  vujudga  keladi.  Ma’lum  balandlikda 
erigan  qismlar  o‘tmasligini  ta’minlovchi  suzgich  bilan  berkitiladi.  U  bilan  filtrlangan  suyuqlik 
erigan  dori  moddaning  analitik  aniqlashiga  qodir.  Erituvchi  qurilmada  tortib  olish  orqali 
harakatlanadi.  Issiqlikni  almashtirib  beruvchi  qurilma  orqali  o‘tganida  erituvchi  belgilanagn 
harakatgacha  qiziydi.  Erituvchi  oqimini  takomillashtirish  orqali  erigan  dorining  biologik 
membrana  orqali  o‘tishini  imitatsiya  qilish  mumkin.  Shu  turdagi  boshqa  qurilmalarda 
aralashtirish  perestaltik  nasos  yordamidagi  suyuqlik  oqimi  bilan  ta’minlanadi.  Vujudga  kelgan 
oqim bir tomonga yo‘naltirilgan impulslar bo‘lib, suyuqlik eritmasini aralashtirmasdan namuna 
                                                           
1
  Гладышев  В.В.,  Давтян  Л.Л.,  Дроздов  А.Л.,  Бирюк  И.А.,  Кечин  И.Л.  Биофармация.  ЧМП  «Экономика»,  Днипро 
2018.- 250 с., Учебник.
 
 

---

123 
 
oldidan kolbaga o‘tadi. Kolba ajratuvchi varonka shaklida bo‘lib, bu aralashtirish chegarasining 
masofasi  uzayganida  oqim  tezligi  pasayadi.  Suyuqlik  tekis  gorizontal  tekislikka  uzatiladi  va 
kolbada hech qanday o‘lik nuqtalar vujudga kelmaydi.  
 
Oqimli  usullarni  ishlab  chiqishda  vertikal  kolbadan  tashqari  gorizontal  joylashgan 
kolabadan ham foydalaniladi.  
 
Aytish  mumkinki,  barcha  oqar  usullarda  ko‘p  o‘xshashliklar  mavjud.  Qurilmalar 
rezervuar,  nasos,  issiqlik  almashtirib  beruvchi  qurilma,  kolba,  tabletka  uchun  dasta,  eritilgan 
moddani aniqlash uchun filtrlash tizimi kabi bir xil qismlardan iborat.  
 
Erituvchi  rezervuarda  saqlanadi  yoki  tizimda  aylanadi  yoki  undan  o‘tadi.  Erituvchi 
harakati nasos orqali amalga oshiriladi.  
 
Qoida tariqasida, silindrik kolba bo‘lib, u vertikal yoki gorizontal joylashadi. Gorizontal 
joylashgan  kolba  o‘zini  oqlamagan.  Bo‘yoq  moddali  tabletkalar  tajriba  qilinganida  gorizontal 
kolbada eritma cho‘kmaga tushib qolishi, tepa qismiga esa erituvchi chiqib qolishi aniqlangan.