Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

Zamburug‘larning sistematikasi.

 Hozirgi zamonda  zamburug‘lar 2 guruhga va 6ta sinfga 

bo‘linadi.Tuban zambruglarga va yuksak zamburuglarga bo‘linadi. 

Tuban

 zamburuglarning tanasi yalongoch sitoplazmadan, ameboiddan yoki bir xujayrali 

miseliydan iborat. 

Yuksak 

zamburuglarning tanasi ko‘p xo‘jayrali miseliydan iborat. 

Tuban zamburuglar uchta evolyusion gruppaga bo‘linadi: 

1.

 

Bir xivchinli zoospora hosil qiluvchi organizmlar. 

2.

 

Ikki xivchinli zoospora hosil qiluvchi organizmlar. 

3.

 

Xivchinsiz va xaraktsiz spora hosil qiluvchi organizmlar 

Tuban zamburuglarga 3 ta sinf kiradi: 

1.

 

Xitridiomisetlar 

2.

 

Oomisetlar 

3.

 

Zigomisetlar 

Yuksak zamburuglarga ham 3 ta sinf kiradi: 

1.

 

Askomisetlar 

2.

 

Bizidiomisetlar 

3.

 

Deutromisetlar 

---

Xitridiomisetlar sinfi. 

Bu sinfga juda soda tuzilgan zamburuglar kiradi. Bu zamburuglar vegetativ tanasi ameboidan 

iborat. Ameboid spora hosil qilishdan oldin po‘stloq  bilan qoplanadi. 

Ularning ko‘payishi zoosporalar orqali o‘tadi. Zoosporalar dumaloq va bitta uzun xivchinli 

bo‘ladi. Vegetatsiya davrida ameboid xo‘jayin o‘simlik xujayrasida yashaydi. Ameboidda bir 

xivchinli zoosporalar hosil bo‘ladi. Zoosporalar tashqariga chiqib o‘simlikni zararlaydi. 

Vegetatsiya oxirida xo‘jayin o‘simlikning zararlangan xujayralarida tinchlik davrini kechiradigan 

sporalar hosil bo‘ladi sistalar. Ular turli yo‘llar Bilan hosil bo‘ladi. 

Ayrim holda ameboid mayda sporalarga bo‘linadi, ayrim holda ameboid qalin po‘stloq Bilan 

qoplanadi va sistaga aylanadi (kartoshka). Sista jinsiy protsess natijasida kelib chiqadi.  

 

Tinchlik davrini o‘tgan sistani yadrosi reduksion bo‘linadi va hosil bo‘lgan zigota o‘sib 

gaploid zoosporangilarni hosil qiladi. 

Zoosporangiylardan chiqqan zoosporalar Yana o‘simlikni zararlaydilar. 

 

 

Xitridiomisetlar – obligat parazitlar. Ular rivojlanayotgan yosh organ va to‘qimalarni 

zararlaydi va o‘simlikda uning to‘qimalarni keskin o‘sib ketishiga olib keladi (gipertrofiya). 

Bu sinfga kiruvchi zamburuglar 3 ta tartibga bo‘linadi: 

a.tartib:Plazmodioforalilar. 

Bu tartibga kiruvchi zamburuglarning vegetativ tanasi o‘simlikni zararlangan xujayrasida hosil 

bo‘ladigan ameboidan iborat. 

Ameboid yetilgandan so‘ng tinchlik davrini kechiruvchi sporalarga sistaga bo‘linadi. 

Bu tartib bitta oiladan Plazmodioforatsiya va 2 ta Plazmodiofora va Spongospora avlodlaridan 

iborat. 

1.Plasmodiophora avlodi – bu avlodga kiruvchi zamburuglarning tinchlik davrini kechiruvchi 

sporalar xujayin o‘simlikni xujayralarida erkin joylashgan. Plasmodiophara brassicae – karamda 

kila kasalligini keltiradi. 

 

Kasallangan o‘simliklarning ildizlarida shishlar hosil bo‘ladi (gipertoniya). 

Spongospora – avlod – bu avlod kiruvchi zamburuglarning tinchlik davrini kechiruvchi sporalar 

zararlangan xujayralarda yopishgan holda bo‘ladi. 

Avlod vakili - Spongospora subtiraniae (kartoshkada parsha) kasalligini hosil qiladi. Bu zamburug‘ 

o‘simlikning yer osti qismini zararlab, tuganaklarida, ildizlarida qo‘shimcha ildizlar g‘adir – budur 

shishlar hosil qiladi.