“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

Pul  o’lchami  natijasi
  –  pul  qiymatining  o’zgarishi  u  bilan  bog’liq 
munosabatlar  o’zgarishiga  ham  ta’sir  etadi.  Yirik  pullarni  berkitishga  harakat 
qilishsa, mayda pullarni aylantirishmaydi. 
Ma’lumki bizni o’rab turgan barcha narsalar – kuch. Inson ko’zi bilan ko’ra 
oladigan  barcha  moddiy  predmetlar  ya’ni  uy,  uning  devorlari,  undagi  mebel 
jihozlari – bu quvvatdir. Fen-shuy mutahassislari pulni sevgidan keying eng kuchli 
quvvat hisoblanadi. Pul ko’p narsani hal qila olishi mumkin shu bilan birga  aynan 
pul  o’ziga  ko’pchilikni  bo’ysundirishi  va  boshqara  olishi  mumkin.  U  kuch-qudrat 
olamidagi  qonunlarga  bo’ysunib  amalga  oshiradi.  Psixologlar,  pulga  katta  e’tibor 
berish insonlarda pulga hirs qo’yish illatini uygotadi deb takidlashadi. Ezoterinklar 
inson biron  narsaga hirs qo’ysa bu narsani undan hech qachon olib bo’lmaydi deb 
hisoblashadi.  Har  birimiz  “pul  sinovini”  boshimizdan  o’tkazamiz  va  bu  sinov 
ko’pchlikning ko’nglini  sindiradi.  Bu  sinov  quyidagicha  harakterlanadi:  birov  puli 
ko’pligi  sabab  ozini  boshqalardan  ustun  qoyadi,  kimdir  pulidan  tezroq  qutulish 
maqasadida  pulini  tezroq  ishlatishga  harakat  qiladi  va  yana  boshqasi  esa  har  bir 
tiyinni sanab “sandiqqa” yig’adi.  
Pul  inson  hayotida  muhimligiga  qaramasdan,  u  bilan  bog’liq  bo’lgan 
psixologik  natijalar  XX  asrlar  oxirida  kam  uchragan.  Olimlar  20-asrda  ijtimoiy  va 
antropologik  pull  aspektlariga  to’xtalgan.  Eksperimental  psixologiya    va  neyrofan 
sohasida ishlovchi olimlar bu muommo bn amaliyotda ishlashmadi, chunki miyada 
pul  bilan  bog’liq  bo’lgan  axborotlarni  qayta  ishlashga  ixtitsoslashgan  bo’lom 
mavjud  emas  deb  hisoblanilgan.  Chunki  pul  muomalada  yaqin-yaqindan  paydo 
bo’lgan (bir necha ming yillar oldin, qog’oz pullar esa bir necha yuz yillar oldin) bu 
yangilik miya tuzilmasida evolyutsiyasida aks etmadi. Bundan hulosa qilinadiki- pul 
eksperimental  psixologiya  va  neyrofanning  predmeti  emas,  inson  madaniyatini 
o’rganuvchi fanning predmeti bo’lishi kerak. Tanqid natijasi shuni ko’rsatadiki pul 
tushunchasini  talqin  etishda  miyada  alohida  bo’linma  bo’lishi  shart  emas.  Demak 
pul psixoligiyasi hususiy hollarda “psixologik o’yin” deb ataluvchi holatda bo’lishi 
mumkin.