“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

    
 
 

 
Aktiv  holat.
  Bu  -  agar  kreslo  yoki  divan  kabi  mebel  bo‘lsa,  unga  bemalol 
yotib olmaslik, suxbatdoshning yuzidan tashqari joylariga qaramaslik, mimika, bosh 
chayqash  kabi  xarakatlar  bilan  uning  xar  bir  so‘ziga  qiziqayotganligingizni 
bildirishni nazarda tutadi; 

 
Suxbatdoshga  samimiy  qiziqish  bildirish
.  Bu  nafaqat  suxbatdoshni  o‘ziga 
jalb  qilib,  balki  keyin  navbat  kelganda  o‘zining  xar  bir  so‘ziga  uni  xam 
ko‘ndirishning samarali yo‘lidir. 

 
O‘ychan  jimlik.
  Bu  muloqot  jarayonida  suxbatdosh  gapirayotgan  paytda 
yuzda  mas’uliyat  bilan  tinglayotganday  tasavvur  qoldirish  orqali  o‘zingizning 
suxbatdan manfaatdorligingizni bildirish yo‘li. 
Agar muloqot jarayonida ishtirok etuvchi ikki jarayon - gapirish va tinglashning 
faol  o‘zaro  ta’sir  uchun  teng  axamiyatini  nazarda  tutsak,  bu  jarayon 
qatnashchilarining  psixologik  savodxonligi  va  muloqot  texnikasini  egallashining 
axamiyatini anglash qiyin bo‘lmaydi. Shuning uchun ham psixologiyada odamlarni 
samarali muloqotga ataylab o‘rgatishga juda katta e’tibor beriladi.  
Bu  boradagi  fanning  o‘z  uslubi  bo‘lib,  uning  nomi  ijtimoiy  psixologik  trening 
(IPT) deb ataladi.  
IPT -  muloqot jarayoniga odamlarni psixologik jihatdan hozirlash, ularda zarur 
kommunikativ 
malakalarni 
maxsus 
dasturlar 
doirasida 
qisqa 
fursatda 
shakllantirishdir.  Eng  muhimi  IPT  mobaynida  odamlarning  muloqot  borasidagi 
bilimdonligi ortadi. 
Asariyat  olimlarning  tadqiqotlarida  ko`rsatilishicha,  bolaning  dastlabki  ijtimoiy 
ehtiyojlaridan  biri  –  bu  muloqotga  nisbatan  ehtiyojdir.  Bolalarning  kattalar  bilan 
muloqotga  kirishish  ehtiyoji  7  yoshgacha  bir  nechta  bosqichlar  tarzida  rivojlanib 
boradi: 

 
e’tibor va hayrixohlikka ehtiyoj paydo bo`ladi; 

 
kattalar bilan hamkorlik qilish ehtiyoji tug`iladi;  

 
avvalgi  barcha  ehtiyojlarga  kattalar  tomonidan  hurmat  qilish  ehtiyoji 
tug`iladi; 

 
maktabgacha  tarbiya  yoshidagi  bolada  atrofdagilar  bilan  o`zaro  bir-birini 
tushunish ehtiyoji vujudga keladi. 
Muloqotga  kirisha  olmaslikning  asosiy  sababi  -  bu  o`zini-o`zi  ortiqcha  yoki 
past  baholash  tufayli  o`ziga  va  uni  qurshab  turgan  odamlarga  noto`g`ri