Transport inshootlarini loyihalash va

a
),  qirqilmagan  (rasm  1.3.
b
)  va  konsol;  romli  (rasm 
1.4);  arkali  (rasm  1.5);  vantli  (rasm  1.6);  osma  (rasm  1.7)  va 

---

7 
 
kombinatsiyalangan ko„priklar. 
 
 
 
Rasm 1.3.a. To„sinli qirqilgan temirbeton ko„prik 
 
 
 
Rasm 1.3.b. Suv oqimidan o„tgan to„sinli qirqilmagan metall ko„prik 
 
 
 
Rasm 1.4. Romli ko„prik (“yugurayotgan ohu”) 

---

8 
 
 
Rasm 1.5. Qatnov ustidan bo„lgan arkali ko„prik 
 
 
 

---

9 
 
 
Rasm 1.6. Vantli ko„priklar 
 
-  to„siqlardan  o„tish  turiga  ko„ra  –  ko„prik  (suv  oqimidan  o„tish,  rasm 
1.3,
b
);  yo„l  o„tkazgich  (bir  transport  magistralini  boshqasi  ustidan 
o„tkazish  (rasm  1.10);  viaduk  (dara,  jarlik,  chuqur  vodiylar  kesib 
o„tilganda,  rasm  1.11);  estakadalar  (shaharlarda  ko„tarma  o„rniga  yoki 
botqoqliklar ustidan quriladi, rasm 1.12). 
-
 
qatnov  qismining  oraliq  qurilma  yuk  ko„taruvchi  konstruksiyasiga 
nisbatan  joylashishiga  ko„ra  –  ustidan  qatnov  (rasm  1.5);  ostidan  qatnov 
(rasm 1.14); o„rtasidan qatnov (rasm 1.15). 
-
 
materialiga  ko„ra  –  yog„och,  tosh,  beton,  temirbeton,  metall  va 
kombinatsiyalangan (po„lattemirbeton) ko„priklar. 
 
 
 

---

10 
 
 
 
 
Rasm 1.7. Osma ko„priklar 
 
 
Rasm 1.8. Shahar ko„prigi 

---

11 
 
 
 
Rasm 1.9. Piyodalar ko„prigi  
 
 
 
Rasm 1.10. Temir yo„l o„tkazgichi 
 
 

---

12 
 
 
 
Rasm 1.11. Temir yo„l viaduklari 
 
 
Rasm 1.12. Estakada 
 
Rasm 1.13. Maxsus (quvur o„tkazuvchi) ko„prik 

---

13 
 
 
 
Rasm 1.14. Qatnov ostidan bo„lgan fermali oraliq qurilma 
 
 
 
Rasm 1.15. Qatnov o„rtadan bo„lgan arkali oraliq qurilma 
 
 
Rasm 1.16. Aralash qatnov (avtomobil va temir yo„l) uchun ko„prik 
 

---

14 
 
Quyidagi ko„priklar alohida guruhga kiradi: 
-
 
ochiladigan  qo„priklar  (kema  qatnaydigan  oraliqda    oraliq  qurilma 
harakatga kelib ochilishi, kerilishi, ko„tarilishi yoki burilishi mumkin, rasm 
1.17). Ko„prik qatnov qismining past joylashishi tayanchlar va yaqinlashuv 
ko„tarmalari  qiymatini  pasaytirishga  imkon  beradi,  shaharlarda  esa 
tutashgan ko„chalar sathini ko„tarishga kerak bo„lmaydi. 
-
 
suzuvchi  ko„priklar  (bu  ko„priklarda  oraliq  qurilmalar 
3
  suzuvchi 
vositalar  pontonlardan  tuzilgan  plashkoutlarga 
2
  tayanadi  (rasm  1.18). 
Bunday  ko„priklar  vaqtinchalik  bo„lib  yoz  mavsumida  daryolar  va 
akvatoriya ustidan transport vositalarini o„tkazish uchun qo„llaniladi. Qish 
davrida bu ko„priklar buzib tashlanadi. 
 
 
 
Rasm 1.17. Ochiladigan oraliq qurilmalar: a–ko„tariladigan; b–ochiladigan;  
v–buriladigan; 1–mexanizmlar operatorlari xonasi; 2–posangi; 3–tayanch tovoni;  
4–katoklar 

---

15 
 
 
Rasm 1.18. Suzuvchi ko„prik: 1–panjarali chetki tayanch; 2–plashkout; 3–oraliq qurilma 
 
 
Quvurlar  –  temir  yo„llardagi  eng  ko„p  tarqalgan  sun‟iy  inshootlar 
bo„lib,  ular  yo„l  ko„tarmalari  ostidan  katta  bo„lmagan  suv  oqimlarini 
o„tkazish  uchun  xizmat  qiladi.  Suv  oqimini  shakllantirish  uchun 
quvurlarning uchlarida kirish va chiqish kallaklari bo„ladi (rasm 1.19). 
 
 
  
   
 
Rasm 1.19. Suv o„tkazuvchi quvurlar 
 
Quvurlar  beton,  temirbeton  va  metalldan  tayyorlanadi.  Ko„ndalang 
kesimining  shakliga  ko„ra  ular  to„g„ri  to„rtburchakli,  ovoidal  va 
dumaloqlarga  bo„linadi.  Quvur  orqali  o„tayotgan  suvning  sarfini 
ko„paytirish uchun, ular bir nechta teshikli bo„lishi (ko„p teshikli quvurlar) 
mumkin. Uchburchak, to„g„ri to„rtburchak va trapetseidal kesimli yog„och 
quvurlar  yangi  yo„llarni  qurish  jarayonida  trassa  yaqinidagi  vaqtinchalik 
yo„llarda qo„llanilishi mumkin.